“Voklosporin” adı, “siklosporin” ailesindeki diğer immünosupresif ilaçlarla olan yapısal benzerliklerinden türetilmiştir. Siklosporin yapısında modifikasyonlar içerir, bu nedenle “voclo” ön eki, ancak çekirdek farmakoforunu korur.

Tarihçe:

ISA247 ve LX211 olarak da bilinen voklosporin, Isotechnika Pharma (şimdi Aurinia Pharmaceuticals) tarafından geliştirilen yeni bir immünosupresif ilaçtır. İlk olarak 2000’li yılların başında sentezlenmiş ve klinik denemeler 2004 yılında başlamıştır. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), 2016 yılında lupus nefriti için Voclosporin Fast Track atamasını verdi ve Ocak 2021’de Amerika Birleşik Devletleri’nde Lupkynis markası altında onaylandı.

Kimyasal yapısı ve işlevi (etki şekli):

Voklosporin bir kalsinörin inhibitörüdür ve gücünü ve metabolik stabilitesini artıran yapısal modifikasyonlara sahip bir siklosporin A türevidir. Hücre içi bir protein olan siklofiline bağlanarak kalsinörin enzimini inhibe eden bir kompleks oluşturarak çalışır. Bu inhibisyon, aktive T hücrelerinin nükleer faktörünün (NF-AT) defosforilasyonunu önleyerek interlökin-2 (IL-2) gibi sitokinleri kodlayan genlerin transkripsiyonunu bloke eder. Sonuç olarak, T-hücresi aracılı immün yanıtları ve inflamasyonu baskılar.

Endikasyon:

Voklosporin, sistemik lupus eritematozusun (SLE) neden olduğu ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir böbrek iltihabı olan aktif lupus nefriti olan yetişkin hastaların tedavisinde bir arka plan immünosupresif tedavi rejimi ile birlikte endikedir.

Kontrendikasyon:

Voklosporin, voklosporine veya yardımcı maddelerine karşı aşırı duyarlılığı olduğu bilinen hastalarda kontrendikedir. Ciddi enfeksiyon veya malignite öyküsü olan hastalarda kullanılmamalıdır. Şiddetli böbrek yetmezliği veya kontrolsüz hipertansiyonu olan hastalarda voklosporin bu durumları şiddetlendirebileceğinden dikkatli olunmalıdır.

Etkileşimler:

Voklosporin, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli ilaçlarla etkileşime girme potansiyeline sahiptir:

• CYP3A4 inhibitörleri (örn. ketokonazol, itrakonazol, eritromisin) voklosporin düzeylerini artırarak toksisite riskinin artmasına neden olabilir.
• CYP3A4 indükleyicileri (örn. rifampin, karbamazepin, fenitoin) voklosporin düzeylerini düşürerek etkinliğini azaltabilir.
• Diğer nefrotoksik ilaçlar (örn. nonsteroidal antienflamatuvar ilaçlar, aminoglikozidler, amfoterisin B) böbrek yetmezliği riskini artırabilir.
• Potasyum tutucu diüretikler veya potasyum takviyeleri hiperkalemi riskini artırabilir.
• Diğer immünosupresif ilaçlar (örn. kortikosteroidler, mikofenolat mofetil) enfeksiyon ve malignite riskini artırabilir.

Yan etkiler:

Voklosporinin en sık görülen yan etkileri şunlardır:

• Hipertansiyon
• Artmış serum kreatinin
• İshal
• Baş ağrısı
• Anemi
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Mide bulantısı
• Kan potasyum seviyelerinde artış (hiperkalemi)

Daha az yaygın ancak potansiyel olarak ciddi yan etkiler şunlardır:

• Böbrek yetmezliği
• Enfeksiyon riskinde artış
• Lenfoma ve cilt kanseri gibi malignite riskinde artış

Voklosporin kullanan hastalar kan basıncı, böbrek fonksiyonu, elektrolit seviyeleri ve enfeksiyon veya malignite belirtileri açısından yakından izlenmelidir. Bireysel hasta yanıtına ve toleransına bağlı olarak doz ayarlamaları gerekli olabilir.

Sonuç olarak, voklosporin T-hücresi aracılı immün yanıtları baskılayarak çalışan bir kalsinörin inhibitörüdür ve lupus nefriti olan hastalar için değerli bir tedavi seçeneğidir. Çeşitli ilaçlarla potansiyel etkileşimleri vardır ve hipertansiyon, böbrek yetmezliği ve enfeksiyon veya malignite riskinde artış gibi yan etki riski taşır. Sağlık hizmeti sağlayıcıları her hastada voklosporinin yararlarını ve risklerini dikkatle değerlendirmeli, durumlarını yakından izlemeli ve gerektiğinde tedaviyi ayarlamalıdır.