Vena bazilikası terimi, Latince vena (damar) ve bazilika (kraliyet) kelimelerinden gelir. Koldaki en büyük damar olması ve kolun iç tarafı olan “kraliyet tarafında” yer alması nedeniyle bu damara isim verilmiştir.

Bazilik damar, üst ekstremitenin ön kol ve elin bazı kısımlarını boşaltmaya yardımcı olan geniş, yüzeysel bir damardır. Elin dorsal venöz ağından kaynaklanır, ön kolun arkasından yukarı doğru hareket eder ve kübital fossada (dirseğin önündeki alan) kolun önüne doğru kıvrılır.

Oradan kolda medial olarak (vücudun orta hattına doğru) yükselir ve kolun ortasına yakın derin fasyaya (fibröz doku tabakası) nüfuz ettiğinde nihayetinde derin bir damar haline gelir. Bundan sonra, brakial ven ile birleşerek aksiller veni oluşturur, bu da sonunda kanı kalbe geri döndürmek için subklavyen ven haline gelir.

Nispeten büyük boyutu ve yüzeysel konumu nedeniyle, bazilik ven genellikle damar delme (kan alma) ve periferik venöz kateterlerin yerleştirilmesi için kullanılır.

Konumu ve rotası kişiden kişiye değişebilir. Bazilik damarda tromboflebit veya damar iltihabı oluşabilir, ancak nispeten nadirdir.

Bazilik damar bazı cerrahi işlemlerde de kullanılabilir. Örneğin böbrek yetmezliği olan hastalarda hemodiyaliz için arteriyovenöz (AV) fistüllerin oluşturulmasında kullanılabilir.

Tarih

Vena bazilikasının tarihi uzun ve karmaşıktır. Vena bazilikasının bilinen en eski tanımı, MS 2. yüzyılda Yunan hekim Galen tarafından yapılmıştır. Galen, vena bazilikasını kolun iç tarafı boyunca uzanan büyük bir damar olarak tanımladı.

16. yüzyılda İtalyan anatomist Andreas Vesalius, vena bazilikasının daha ayrıntılı bir tanımını yaptı. Vesalius ayrıca damarı “vena bazilikası” olarak adlandırdı.

17. yüzyılda vena bazilikasına artan bir ilgi vardı. Bu kısmen, doktorların damarı daha net görmesini sağlayan X-ışınları gibi yeni görüntüleme tekniklerinin geliştirilmesinden kaynaklanıyordu.

18. yüzyılda vena bazilikası anlayışında önemli bir ilerleme oldu. Bu kısmen, kan nakli için vena bazilikasının kullanılmasına öncülük eden Amerikalı doktor William Stewart Halsted’in çalışmalarından kaynaklanıyordu.

Günümüzde vena bazilikası iyi anlaşılmış bir yapıdır. Genellikle kan alımı ve intravenöz enjeksiyonlar için kullanılır.

Kaynak:

• Standring S. (2016). Gray’s anatomy : the anatomical basis of clinical practice (41st ed.). Elsevier Limited.
• Khaleghi M, et al. (2017). Upper extremity venous ultrasound. Vascular Medicine.