UltraSonografi

Sinonim: Ekografi, Yansılanım.

Ses dalgaları kullanarak vücudun içinin görüntülenmesidir. Bkz; Sono–graf–i

• 20 kHz’i aşan ses frekansları, ultrason olarak kabul edilir. Tıbbi ultrasonografi ise bu dalgalar yardımıyla elde edilen görüntüleme sistemidir. Klinikte kullanılan ultrason cihazlarının frekansı 50 kHz – 150 MHz’dır.
• Ultrason dalgaları mekanik titreşimlerdir. Farklı ortam ve materyallerde farklı dalga boylarına sahip olurlar.
• Ultrason cihazı, klinikte teşhis için kullanılan en sık görüntüleme yöntemlerinden biridir. Hatta kullanılan diğer görüntüleme yöntemlerine göre daha ucuz olduğundan bazı yerlerde en sık başvurulan görüntüleme tekniğidir.
• Farklı üretici firmalar, çeşitli boyutlarda ve nitelikte ultrason cihazları üretirler. Bunların büyüklüğü cep telefonundan masa üstü bilgisayarına kadar değişkenlik gösterir.
• Ultrason cihazları sadece radyologlar tarafından kullanılmaz, aynı zamanda iç hastalıkları, jinekoloji, ürolog, ortopedi, göz doktoru ve dermatologlar tarafından da sıkça kullanılır.

Endikasyon:

Anjiyolojik ve kardiyolojik

1. Kolesistit
2. Periferik arter tıkayıcı hastalık taraması (PAD)
   1. Kalp kapak defekti tanısı için ekokardiyografi bağlamında kalpteki kan akışı ve basınç koşulları
   2. Vasküler cerrahi sonrası başarı ve ilerlemeyi izlemek için (örn. balon anjiyoplasti, stent anjiyoplasti, trombik endarterektomi, ekstremite arterlerini atlayarak)
   3. Diğer tanı muayeneleri ile birlikte kronik venöz yetmezliğin değerlendirilmesi için (venöz oklüzyon pletismografisi, ışık refleks pletismografisi)
3. Jinekolojik: Jinekolojik tümörlerin teşhisinin bir parçası olarak rahim, endometriyum ve yumurtalıkta kan akışı ölçümü
   1. Prenatal teşhis
      1. Kan akışı ölçümü ve A. Uteroplasental arterlerde, göbek kordonu damarları, A. cerebri media, aort, ductus venosus arantii
      2. Fetal ekokardiyografinin bir parçası olarak kalpte
   2. İntrauterin gelişme geriliği, hipertansif gestasyonel hastalık, intrauterin amniyon ölümü, fetal kalp hızının anormalliği, şüpheli fetal malformasyon
   3. Gebelik öncesi maternal hastalıkta kan dolaşımı (arteriyel hipertansiyon, nefropati, diabetes mellitus, otoimmün hastalık, pıhtılaşma bozukluğu), çoklu gebeliklerde ve fetal anemi tanısı için de kullanılır. bkz; Parametreler
   4. Maksimum hız sistolik ve diyastolik (insonasyon açısına bağlı olarak)
      1. Göbek arterlerindeki kan akışı koşulları (fetoplasental perfüzyon) plasental perfüzyon bozuklukları hakkında sonuç çıkarılmasına izin verir. Normal gebelik, yüksek bir diyastolik akış ve Doppler eğrisindeki hızlı sistolik artış ve yavaş diyastolik azalma ile bir ‘testere dişi modeli’ ile karakterizedir. Plasentadaki morfolojik değişiklikler, plasentada perfüzyon direncinde bir artışa ve dolayısıyla göbek arterindeki Doppler spektrumlarında değişikliklere yol açar. Maksimum plasental patolojinin ifadesi, diyastolik hızın (diyastolik ‘sıfır akış’) eksikliği veya diyastolik geri akışın (diyastolik ‘ters akış’) ortaya çıkmasıdır.

Doppler sonografik ölçüm için, kan akış profilinin, insonasyon açısının mümkün olduğu kadar küçük olduğu bir bölümden elde edilmesi gerekir.

1. A / B oranı
   1. Direnç endeksi
   2. Pulsatilite endeksi
2. Nöroşirurji: Yoğun bakımda, serebral kan akış hızlarını ölçmek için transkraniyal (transkraniyal doppler için TCD) (serebral basınçta artış; subaraknoid kanama); Şakak bölgesinde ince kemik lamelleri (temporal ses penceresi), Doppler sonografi ile serebral kan akış hızının (a. serebri ortamı, ön ve arka) noninvaziv belirlenmesi; Endikasyon:
   1. Kafa içi basınçta artış
   2. Vazospazm (subaraknoid kanama)
   3. Intrakraniyal stenoz
   4. Serebral kardiyak arrest (beyin ölümü teşhisi)
   5. Serebral mikroembolizm.

2.Fizik

Sesten görüntü oluşumu

Ultrason dalgalarının üretilmesi

Belirli seramik ve kristallere elektriksel gerilim yaratılması sonucu oluşan ters piezoelektrik etkisi ile ultrason dalgaları üretilir.

Ultrason probları 64-10.000 kadar piezoelektrik element içerirler. Bu elementlerde oluşturulan elektriksel gerilim ile problardan ultrason dalgaları çıkması sağlanır. Vücudun çeşitli bölgelerin prob yardımıyla gönderilen ultrason dalgaları yansıyarak tekrardan proba döner ve piezoelektrik elementlerini titreştirir. Titreşimler elektriksel akıma dönerek cihazda bulunan tarayıcı tarafından okunur ve dijital bir resme dönüştürülür.

Ses ve yankı prensibi

Ultrason dalgaları vücuda girdikten sonra çeşitli dokulardan geçerler. Bir dokudan başka bir dokuya geçerken değişen frekansları ve tekrardan probe geri dönüş süresiyle birlikte cihazda bir çok veri toplanır. Bu verilerin değelendirilmesi ile çeşitli renklerde bir dijital resim oluşur. Yumuşak dokularda ve vücut sıvılarında yankı az veya hiç oluşamadığından resimde siyah, diğer dokularda ise yankıdan dolayı daha beyaz tonlarında renklerle resimde temsil edilir.

Ek özellikler

Kan gibi akışkanlar için doppler etkisi yardımıyla görüntüleme yapılır. Spektral veya renkli doppler görüntülemesi ile damarda akış yönü ve hızındaki bozukluklar tespit edilebilir.

Farklı alanlarda ultrasonografi

Jinekolojik ultrasonografi

Kullanılan dalga frekansları; 2-5 MHz’dir.

Doğumla ilgili olan muayenelerde 3,5 MHz, obez hastalarda 2,6 MHz, aşırı zayıf hastalarda ise 5 MHz tercih edilir. Frekans ne kadar yüksek olursa o kadar yüzeysel olan yapılar gözlemlenebilir ve ne kadar az olursa frekans, derindeki yapılar bir o kadar rahat açığa çıkarılabilinir.

Uygulanışı

1. Hastayı selamlama;
2. Hastayı sorgulama (isim, doğum tarihi)
3. Eldiven giyilir
4. Başlık (Prob) seçin (karın dışbükey dönüştürücü için)
5. Jeli proba uygulayın – probu şişeyle çizmemeye dikkat edin
6. Resimdeki yönelim: Yönlendirmenin doğru olduğunu bilmeniz için dönüştürücüyü kraniyal olarak kısaca kaldırın – resmin solunda siyaha dönmelidir.
7. Doğru konumlandırma – zaten doğru şekilde uzanmış olsa bile hastaya her zaman açıklayın (muayene sırasında)
8. Doğru kesiti ayarla ve dondur
9. Probu temizleyin
10. Anatomik yapıları adlandırın

Çeşitleri

3D ultrason

• Düzenli ultrason muayeneleri anne adayları için özel bir deneyimdir.
• Bu tarihler müstakbel baba için de çok önemlidir. Görsel deneyim, çocuğunuzla bir ilişki kurmanıza yardımcı olur.
• Şimdiye kadar ultrason sadece iki boyutta mümkündü. 3D ultrasonun gelişmesiyle birlikte büyüyen bebeği üç boyutlu görmek artık mümkün.
• 3D sonografi, fetüsün üç boyutlu gösterimini sağlar.

Endikasyonlar (uygulama alanları)

• Diğer bir avantaj, örneğin omurgadaki malformasyonlar – spina bifida aperta (açık omurga) – veya yarık dudak ve damak – cheilognathopalatoschisis gibi malformasyonların gelişmiş erken tespitinde yatmaktadır.
• Kromozomal özellikler (örneğin, trizomi 21 (Down sendromu; Moğolizm), trizomi 18 (Edwards sendromu) vb.) Teşhis edilemez. Yalnızca belirli fiziksel anormallikler bir kromozom özelliğine işaret edebilir, böylece genetik tanı için bir amniyosentez (amniyotik sıvı testi) düşünülebilir.
• Özellikle önemli bir uygulama alanı, erken aşamada vitia’yı (doğmamış çocukta kalp kusurları) belirlemek ve tedavi etmek için kalbin 3D sonografisidir:
  • Ventriküler septal defekt (ventriküller arasındaki kardiyak septumun (septum interventriculare) tamamen kapanmadığı kalbin en yaygın konjenital malformasyonu (kalp defekti). Ventriküler septal defekt şant vitia denilenlerden biridir.)
  • Kalıcı Duktus arteriyozus (PDA) – Duktus arteriozus (Leonardo Botallo’dan sonra Ductus arteriosus Botalli veya Ductus Botalli olarak da adlandırılır), fetal (doğum öncesi) kan dolaşımında aort ile pulmoner arter (Truncus pulmonalis) arasında bir bağlantı oluşturur. Doğumdan önce henüz havalandırılmadıkları ve bu nedenle kan akışına gerek olmadığı için akciğerlerin baypas edilmesidir. Bu bağlantı genellikle doğumdan sonra kapanır, ancak bir PDA ile kapanmaz.
  • Fallot tetralojisi – dört kalp kusurunun kombinasyonu (pulmoner stenoz (büyük akciğer damarının daralması), ventriküler septal defekt, sürme aortu (aortun yanlış pozisyonu) ve sağ kalp hipertrofisi (sağ kalbin genişlemesi))
  • Atriyal septal defekt (kanın geri akmasına neden olan iki kulakçık arasındaki bağlantı)
  • Aortun koarktasyonu (ISTA; eşanlamlı: aort koarktasyonu: Coarctatio aortae) – aortik ark bölgesinde isthmus aortada aortun daralması

Uygulanışı

• Dönüştürücü aynı anda üç adet iki boyutlu görüntü kaydeder – daha sonra bir bilgisayar bu verileri üç boyutlu görüntüyü oluşturmak için kullanır.
• 3D görüntüler için en iyi zaman, hamileliğin 12. ila 16. haftası (tüm doğmamış çocuğun resimleri için) ve hamileliğin 25. ila 33. haftasıdır (doğmamış çocuğun tek tek organlarının ve vücut kısımlarının etkileyici ayrıntılı resimleri için). İlke olarak daha erken ve daha geç inceleme zamanları da mümkündür.
• Bu sonografinin (ultrason muayenesi) odak noktası, her şeyden önce ebeveynlerin doğmamış çocukla olan deneyimleridir. Ayrıca, normal sonografideki anormallikler daha fazla açıklama gerektiriyorsa, 3D sonografi önemli tanısal bilgiler sağlar. 3D sonografi özellikle vücut veya organlardaki malformasyonların üç boyutlu gösterimi için uygundur. Kromozomal malformasyonların doğrudan belirlenmesi (örneğin, trizomi 21 (Down sendromu; Moğolculuk); trizomi 18 (Edwards sendromu)) mümkün olmasa da, dış özellikler aranabilir.
• Daha da geliştirilen 4-D sonografi ile, çocuğun hareketlerinin neredeyse hiç gecikme olmaksızın görüntülenebildiği ultrason monitöründe sürekli güncellenen, üç boyutlu bir görüntü oluşturulduğu zaman boyutu eklenir. 3D ultrason, rahimle ilgili büyüleyici bir kavrayış sağlar. Ebeveynler, hamileliğin bir hatırlatıcısı olarak çocuklarının resimlerini ve film sekanslarını alırlar. Özellikle babalar çocuklarıyla özellikle güçlü bir ilişki kurabilir.