Beyin tümörleri konumları, türleri ve ciddiyetleri bakımından büyük farklılıklar gösterebilir. Bunlar genel olarak beyinden kaynaklanan birincil beyin tümörleri ve vücudun diğer kısımlarından beyne yayılan (metastaz olarak da bilinir) ikincil beyin tümörleri olarak sınıflandırılabilir.

Beyin Tümörü Türleri

Gliomalar: Glial hücrelerden kaynaklanan gliomalar düşük dereceli veya yüksek dereceli olabilir. Glioblastoma multiforme gibi yüksek dereceli gliomalar özellikle agresiftir.
Menenjiyomlar: Bu genellikle iyi huylu tümörler, beyni ve omuriliği çevreleyen zarlardan kaynaklanır.
Akustik Nöromlar: Vestibüler schwannomlar olarak da bilinen bu iyi huylu tümörler, işitmeden sorumlu sinirleri etkiler.
Hipofiz Tümörleri: Çoğunlukla iyi huylu olan bu tümörler, beynin tabanındaki hipofiz bezinde meydana gelir.

Belirtiler

Belirtiler tümörün konumuna ve boyutuna bağlı olarak değişebilir ancak şunları içerebilir:

• Baş ağrıları
• Mide bulantısı ya da kusma
• Nöbetler
• Bilişsel veya davranışsal değişiklikler
• Görüş problemleri

Teşhis

Teşhis sıklıkla şunları içerir:

Görüntüleme Testleri: MRI ve CT taramaları yaygın olarak kullanılır.
Biyopsi: Tümörün tipini ve derecesini belirlemek için doku örneği.

Tedavi

Tedavi aşağıdakilerden birini veya birkaçını içerebilir:

• Cerrahi: Tümörün mümkün olduğu kadar büyük kısmının çıkarılması.
• Radyasyon Tedavisi: Tümör hücrelerini öldürmek veya küçültmek.
• Kemoterapi: Hızla bölünen hücreleri hedeflemek.

Prognoz

Beyin tümörü ameliyatından sonra beklenen yaşam süresi, tümörün türü ve yeri, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu, tümörün ne kadarının başarıyla çıkarılabileceği gibi bir dizi faktöre bağlı olarak önemli ölçüde değişir. Göz önünde bulundurulması gereken bazı faktörler şunlardır:

Beyin Tümörü Türleri

İyi Huylu Tümörler: Genellikle kötü huylu tümörlere göre daha iyi prognoza sahiptirler.
Kötü huylu tümörler: Daha agresiftirler ve kanserin evresine ve türüne bağlı olarak yaşam beklentisi değişken olabilir.

Glioblastoma Multiforme (GBM)

• Yaşam Beklentisi: Tedaviyle yaklaşık 12-15 ay, ancak küçük bir yüzdesi 2 yıl veya daha fazla hayatta kalıyor.
• Beş Yıllık Hayatta Kalma Oranı: %5’ten az.

Anaplastik Astrositom

Yaşam Beklentisi: Tedaviyle ortalama sağkalım yaklaşık 2-3 yıldır.

Düşük Dereceli Astrositom

Yaşam Beklentisi: Birçok hasta, çeşitli faktörlere bağlı olarak 5-10 yıl veya daha fazla yaşar.

Menenjiyom

Yaşam Beklentisi: İyi huylu menenjiyomların cerrahi olarak çıkarılması genellikle tam bir yaşam süresine yol açar.
Beş Yıllık Hayatta Kalma Oranı: İyi huylu tipler için %90’ın üzerinde.

Akustik Nöroma (Vestibüler Schwannoma)

Yaşam Beklentisi: Tedavi edildiğinde genellikle yaşam beklentisini etkilemez, çünkü genellikle iyi huyludur.

Hipofiz Tümörleri

Yaşam Beklentisi: Çoğu iyi huylu olduğundan tedavi edildiğinde genellikle yaşam beklentisini etkilemez.

Medulloblastoma (çocuklarda yaygın)

Yaşam Beklentisi: Tedaviyle 5 yıllık hayatta kalma oranları %60-70 civarındadır.

Oligodendroglioma

Yaşam Beklentisi: Düşük dereceli için ortalama hayatta kalma süresi 10 yıldan fazladır ve yüksek dereceli için yaklaşık 3-5 yıldır.

Ependimom

Yaşam Beklentisi: Büyük ölçüde değişir, ancak 5 yıllık hayatta kalma oranı bazı durumlarda %85’e kadar çıkabilir.

Yaşam Beklentisini Etkileyen Faktörler

Derece ve Evre: Derece ne kadar düşük olursa tümör o kadar yavaş büyür ve bu genellikle daha iyi bir prognozla ilişkilidir.
Hastanın Genel Sağlığı: Yaş, diğer tıbbi durumlar ve genel sağlık durumu yaşam beklentisini etkileyebilir.
Yer: Daha erişilebilir yerlerdeki tümörlerin çıkarılması genellikle daha kolaydır, bu da prognozu iyileştirebilir.
Tedavi: Kemoterapi, radyasyon vb. gibi ameliyat sonrası tedavilerin türleri ve etkinliği de yaşam beklentisini etkileyebilir.

Ameliyat Sonrası Dikkat Edilecek Hususlar

Rehabilitasyon: Fiziksel ve mesleki terapi yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde rol oynayabilir.
Düzenli Kontroller: Tümörün nüksetmesini kontrol etmek için genellikle düzenli MRI taramaları yoluyla izleme gerekir.

Hayatta kalma oranları

Hayatta kalma oranları genellikle beş yıllık hayatta kalma istatistikleri olarak verilir; bu istatistikler, bazı iyi huylu tümörler için %90’dan fazla, agresif kötü huylu tümörler için oldukça düşük yüzdelere kadar değişebilir. Ancak bunlar yalnızca istatistiksel ortalamalardır ve bireysel vakaları doğru şekilde tahmin edemeyebilirler.

Psikolojik Etki

Beyin tümörü prognozunun belirsizliğiyle yaşamak duygusal açıdan yorucu olabilir. Psikolojik danışmanlık ve sosyal destek hastaların başa çıkmalarına yardımcı olabilir.

Tarih

Beyin tümörlerinin bilinen en eski tanımları eski Mısır ve Yunanistan’a kadar uzanmaktadır. M.Ö. 1550 yıllarına ait bir Mısır tıp metni olan Ebers Papirüsü‘nde, beyne baskı yapan ve görme bozukluklarına neden olan bir tümörün tanımı bulunmaktadır.

M.Ö. 4. yüzyılda Yunan hekim Hipokrat, “meningoenchepalocele” adını verdiği ve günümüzde beyin tümörü olarak bilinen, kafatası boyunca büyüyen bir durumu tanımlamıştı.

Orta Çağ’da beyin tümörlerinin anlaşılmasında çok az ilerleme kaydedildi. Ancak 17. yüzyılda İtalyan hekim Giovanni Battista Morgagni, beyin tümörünün detaylı tanımını içeren “De Sedibus et Causis Morborum” (Hastalıkların Yerleri ve Nedenleri Üzerine) adlı bir kitap yayınladı.

19. yüzyılda mikroskobun gelişmesiyle birlikte beyin tümörlerinin anlaşılmasında büyük ilerlemeler kaydedildi. Bu, bilim adamlarının beyin tümörlerini oluşturan hücreleri görmelerine ve bunların nedenleri ve büyümeleri hakkında daha fazla bilgi edinmelerine olanak sağladı.

20. yüzyılda CT taramaları ve MRI taramaları gibi yeni görüntüleme tekniklerinin geliştirilmesiyle beyin tümörlerinin anlaşılmasında daha fazla ilerleme kaydedildi. Bu teknikler doktorların beyin tümörlerini daha net görebilmesine ve ameliyatı daha doğru planlayabilmesine olanak sağladı.

Kaynak:

1. Ostrom, Q. T., Gittleman, H., Liao, P., Vecchione-Koval, T., Wolinsky, Y., Kruchko, C., & Barnholtz-Sloan, J. S. (2017). CBTRUS Statistical Report: Primary Brain and Other Central Nervous System Tumors Diagnosed in the United States in 2010-2014. Neuro-Oncology, 19(suppl_5), v1-v88.
2. Stupp, R., Mason, W. P., van den Bent, M. J., Weller, M., Fisher, B., Taphoorn, M. J., … & Mirimanoff, R. O. (2005). Radiotherapy plus concomitant and adjuvant temozolomide for glioblastoma. New England Journal of Medicine, 352(10), 987-996.