- T harfi, timus için vardır. Timus, hücrelerin farklılaşma yeridir. (bkz: lenfosit)
Spesifik immun systemin bir parçasıdır.
İçindekiler
Hücresel Tip Bağışıklık Yanıtı: Kilit Oyuncular ve Mekanizmalar
Bağışıklık sistemi, vücudu bakteriler, virüsler ve parazitler gibi zararlı patojenlere karşı savunmak için birlikte çalışan karmaşık bir hücre, doku ve molekül ağıdır. Bağışıklık yanıtının önemli bir yönü, enfekte veya anormal hücrelerle doğrudan mücadele eden ve onları ortadan kaldıran özelleşmiş hücreleri içeren hücresel tip bağışıklık yanıtıdır. Bu makale, ilgili anahtar hücreler ve etki mekanizmaları dahil olmak üzere hücresel tip bağışıklık tepkisine ayrıntılı bir genel bakış sağlamayı amaçlamaktadır.
Hücresel Tip Bağışıklık Yanıtında Yer Alan Anahtar Hücreler:
T Lenfositleri (T Hücreleri): T hücreleri hücresel tip bağışıklık yanıtında merkezi bir rol oynar. Kemik iliğinde üretilirler ve timus bezinde olgunlaşırlar. T hücreleri sitotoksik T hücreleri (CD8+), yardımcı T hücreleri (CD4+) ve düzenleyici T hücreleri (Treg) dahil olmak üzere çeşitli alt tiplere ayrılır. Her alt tipin bağışıklık yanıtında farklı işlevleri vardır.
Sitotoksik T Hücreleri: Sitotoksik T hücreleri, hücre ölümüne neden olan perforin ve granzimler gibi toksik maddeler salgılayarak enfekte veya anormal hücreleri tanır ve yok eder.
Yardımcı T Hücreleri: Yardımcı T hücreleri diğer bağışıklık hücrelerine destek ve koordinasyon sağlar. Makrofajlar ve B hücreleri gibi diğer bağışıklık hücrelerinin işlevlerini aktive eden ve geliştiren sitokinler salgılarlar.
Düzenleyici T Hücreleri: Düzenleyici T hücreleri, aşırı bağışıklık tepkilerini bastırarak ve otoimmün reaksiyonları önleyerek bağışıklık homeostazının korunmasına yardımcı olur.
Doğal Öldürücü (NK) Hücreler: NK hücreleri, doğuştan gelen bağışıklık yanıtında çok önemli bir rol oynayan bir lenfosit türüdür. Virüsle enfekte olmuş hücreleri ve tümör hücrelerini doğrudan öldürebilirler. NK hücreleri, yüzey moleküllerindeki değişiklikleri tanıyarak ve sitotoksik granüllerin salınımı yoluyla hücre ölümünü indükleyerek anormal hücreleri tanımlar.
Hücresel Tip Bağışıklık Yanıtının Mekanizmaları:
Hücre Aracılı Sitotoksisite: Sitotoksik T hücreleri ve NK hücreleri etkilerini hücre aracılı sitotoksisite yoluyla gösterirler. Hücre yüzeyinde sunulan spesifik antijenleri tespit ederek enfekte veya anormal hücreleri tanırlar. Bu hücreler aktive olduktan sonra, hedef hücrelerde apoptozu indükleyen perforin ve granzimler gibi sitotoksik moleküller salgılar.
Sitokin Salınımı: T hücreleri, özellikle de yardımcı T hücreleri, çeşitli sitokinler salgılayarak bağışıklık yanıtlarının düzenlenmesinde hayati bir rol oynar. Sitokinler, bağışıklık hücresi aktivasyonunu, çoğalmasını ve farklılaşmasını düzenleyen küçük sinyal proteinleridir. Diğer bağışıklık hücrelerinin aktivitesini modüle eder, enflamatuar hücreleri enfeksiyon bölgesine toplar ve sitotoksik hücrelerin öldürme kapasitesini artırırlar.
Antijen Sunumu: Dendritik hücreler, makrofajlar ve B hücreleri dahil olmak üzere antijen sunan hücreler (APC’ler) hücresel bağışıklık yanıtında çok önemli bir rol oynar. Patojenlerden veya anormal hücrelerden türetilen antijenleri yakalayıp işler ve T hücrelerine sunarlar. Bu süreç T hücrelerini aktive ederek antijenlere karşı bir bağışıklık yanıtı başlatır.
Hafıza Yanıtı: Belirli bir patojen veya antijene ilk maruziyetin ardından, T hücreleri ve B hücreleri immünolojik hafıza geliştirebilir. Hafıza T hücreleri ve hafıza B hücreleri, daha önce karşılaşılan antijenler hakkında bilgi tutarak, aynı patojene yeniden maruz kalındığında daha hızlı ve daha güçlü bir bağışıklık tepkisi verilmesini sağlar.
Hücresel tip bağışıklık yanıtı, bağışıklık sisteminin patojenlere ve anormal hücrelere karşı savunmasının temel bir bileşenidir. Sitotoksik T hücreleri, yardımcı T hücreleri ve düzenleyici T hücrelerinin yanı sıra NK hücreleri de dahil olmak üzere T hücreleri bu yanıtta kritik rol oynar. Bu hücreler, enfekte veya anormal hücrelerle mücadele etmek için hücre aracılı sitotoksisite, sitokin salınımı, antijen sunumu ve hafıza yanıtı gibi mekanizmaları kullanır. Hücresel tip bağışıklık yanıtının anlaşılması, bağışıklık sisteminin karmaşık işleyişine ışık tutmaya ve çeşitli hastalıklar için hedefe yönelik immünoterapilerin geliştirilmesine yardımcı olur.
Tarih
T hücreleri olarak da bilinen T lenfositlerin tarihi uzun ve büyüleyici bir tarihtir. T hücreleri, bağışıklık sisteminde hayati bir rol oynayan bir tür beyaz kan hücresidir. Bakteriler, virüsler ve parazitler gibi yabancı istilacıları tanımaktan ve onlara saldırmaktan sorumludurlar.
İlk T hücreleri 1960’ların başında Toronto Üniversitesi’nde James Gowans liderliğindeki bir grup bilim insanı tarafından keşfedilmiştir. Gowans ve meslektaşları farelerin bağışıklık sistemini incelerken bazı beyaz kan hücrelerinin kan dolaşımından timüs bezine gidebildiğini fark ettiler. Timus bezi, göğüste bulunan ve T hücrelerinin gelişiminden sorumlu olan küçük bir organdır.
Gowans ve meslektaşları timüs bezinde bulundukları için bu hücrelere “T hücreleri” adını verdiler. Ayrıca T hücrelerinin yabancı istilacılara karşı bağışıklık tepkisinde rol oynadığını keşfettiler.
Keşiflerinden bu yana geçen yıllar içinde T hücreleri üzerinde kapsamlı çalışmalar yapıldı. Bilim insanları T hücrelerinin iki ana türe ayrıldığını öğrendi: yardımcı T hücreleri ve sitotoksik T hücreleri.
Yardımcı T hücreleri: Yardımcı T hücreleri, B hücreleri ve doğal öldürücü hücreler gibi diğer bağışıklık hücrelerini aktive ederek vücudun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olur.
Sitotoksik T hücreleri: Sitotoksik T hücreleri enfekte hücreleri ve tümör hücrelerini öldürür.
T hücreleri bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır. Vücudu enfeksiyon ve hastalıklardan korumada hayati bir rol oynarlar.
İşte T hücrelerinin tarihindeki bazı önemli olaylar:
1960s: James Gowans ve meslektaşları T hücrelerini keşfeder.
1970s: Bilim insanları iki ana T hücresi türünü tanımladı: yardımcı T hücreleri ve sitotoksik T hücreleri.
1980s: Bilim insanları T hücrelerinin otoimmün hastalıklarda rol oynadığını keşfeder.
1990s: Bilim insanları kanser için T hücresi tedavileri geliştirir.
2000s: Bilim insanları T hücrelerini incelemeye ve çeşitli hastalıklar için yeni tedaviler geliştirmeye devam ediyor.
Günümüzde T hücreleri modern tıbbın önemli bir parçasıdır. Kanser, otoimmün hastalıklar ve HIV/AIDS dahil olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılırlar.
T hücreleri, bağışıklık sisteminde hayati bir rol oynayan büyüleyici ve karmaşık bir hücre grubudur. Keşfedilmeleri tıpta büyük ilerlemelere yol açmış ve sayısız hayatın kurtarılmasına yardımcı olmuştur.
Kaynakça
- Abbas AK, Lichtman AH, Pillai S. Cellular and Molecular Immunology. 9th edition. Philadelphia, PA: Elsevier; 2017.
- Janeway CA Jr, Travers P, Walport M, et al. Immunobiology: The Immune System in Health and Disease. 5th edition. New York: Garland Science; 2001.
- Alberts B, Johnson A, Lewis J, et al. Molecular Biology of the Cell. 4th edition. New York: Garland Science; 2002.
