Eski Türkçe *kutrı—-> kutuz “deli” sözcüğünden evrilmiştir.

İngilizce “Rabies” kelimesi Latince “rabies” veya “rabere” teriminden türetilmiştir ve “öfkelenmek” veya “çıldırmak” anlamına gelmektedir. Tekilide, çoğuluda aynı yazılır. Bu terim, kuduz virüsü ile enfekte olmuş hayvanların sergilediği karakteristik saldırgan ve çılgın davranışları yansıtmaktadır.

Kuduz, merkezi sinir sistemini etkileyen ve esas olarak enfekte bir hayvanın ısırması veya tırmalaması yoluyla bulaşan viral bir hastalıktır. Rhabdoviridae ailesine ait olan kuduz virüsünden kaynaklanır.

İşte kuduz hakkında bazı önemli noktalar:

Bulaşma:

Kuduz, insanlara genellikle enfekte bir hayvanın, çoğunlukla da köpeklerin ısırması veya tırmalaması yoluyla bulaşır. Yarasalar, rakunlar, kokarcalar ve tilkiler gibi diğer hayvanlar da virüsü taşıyabilir. Nadiren organ nakli veya enfekte dokulara maruz kalma yoluyla da bulaşabilir.

Viral Patogenez:

Virüs vücuda girdikten sonra, ısırık veya çizik bölgesinin yakınındaki kas hücrelerinde çoğalır ve daha sonra sinir lifleri boyunca beyin de dahil olmak üzere merkezi sinir sistemine gider. Maruz kalma ile semptomların başlaması arasındaki süre olan kuluçka dönemi birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişebilir.

Klinik Belirtiler:

Kuduz enfeksiyonu iki ana aşamada ilerler: prodromal aşama ve akut nörolojik aşama. Prodromal evre ateş, baş ağrısı, halsizlik ve ısırık bölgesinde rahatsızlık gibi spesifik olmayan semptomlarla karakterizedir. Akut nörolojik evre ise anksiyete, ajitasyon, halüsinasyonlar, hidrofobi (su korkusu), hipersalivasyon, yutma güçlüğü ve felç gibi belirtilerle kendini gösterir. Belirtiler ortaya çıktıktan sonra kuduz neredeyse her zaman ölümcüldür.

Önleme:

Aşılama, insanlarda kuduzu önlemenin en etkili yoludur. Maruziyet öncesi profilaksi, veteriner hekimler ve laboratuvar çalışanları gibi maruziyet riski yüksek bireylere yapılan bir dizi aşıyı içerir. Kapsamlı yara temizliği, kuduz aşısının uygulanması ve bazı durumlarda kuduz immünoglobülinini içeren maruziyet sonrası profilaksi, potansiyel olarak enfekte hayvanlara maruz kaldıktan hemen sonra önerilmektedir.

Küresel Etki:

Kuduz, özellikle köpek kuduzunun endemik olduğu bölgelerde olmak üzere dünya çapında önemli bir halk sağlığı sorunudur. Her yıl on binlerce insanın kuduzdan öldüğü ve vakaların çoğunun Asya ve Afrika’da meydana geldiği tahmin edilmektedir. Köpek aşılama programları, hayvan kontrol önlemleri ve maruziyet sonrası profilaksiye erişimin iyileştirilmesi kuduzun önlenmesi ve kontrolü için elzemdir.

Hayvan Aşılaması:

Başta köpekler olmak üzere evcil hayvanların aşılanması kuduz kontrolü için hayati önem taşımaktadır. Kuduz riski altındaki hayvanları hedef alan aşılama kampanyaları, virüsün yayılmasını azaltmaya ve hem insan hem de hayvan popülasyonlarını korumaya yardımcı olur.

Tek Sağlık Yaklaşımı:

Kuduz kontrolü ve önleme çabaları genellikle insan, hayvan ve çevre sağlığının birbirine bağlı olduğunu kabul eden Tek Sağlık yaklaşımını benimser. Halk sağlığı yetkilileri, veteriner hekimler ve yaban hayatı uzmanları arasındaki işbirliği, etkili gözetim, aşılama programları ve eğitim girişimleri için hayati önem taşımaktadır.

Kuduzun ciddi ve yaşamı tehdit eden bir hastalık olduğunu unutmamak önemlidir. Bir hayvan ısırığı veya tırmalaması sonrasında derhal tıbbi yardım alınmalıdır.