“Potasyum” terimi, bir tencerede suya batırılmış bitki küllerini ifade eden “potas” kelimesinden gelir. Element ilk kez 1807’de Sir Humphry Davy tarafından kostik potas (KOH) elektrolizi yoluyla izole edildi. Potasyum tabletleri, potasyum eksikliğini veya hipokalemiyi gidermek veya önlemek için formüle edilmiş bir takviye ve ilaç olarak onlarca yıldır kullanılmaktadır.
Hareket mekanizması
Potasyum, hücre fonksiyonunun, elektriksel değişimlerin ve kas kasılmaları ve sinir uyarılarının iletimi gibi çok sayıda fizyolojik sürecin korunmasında hayati bir rol oynayan önemli bir mineral ve elektrolittir. Potasyum tabletleri genellikle potasyum klorür, potasyum sitrat veya diğer potasyum tuzlarını içerir. Oral tüketim için tasarlanmıştır ve gastrointestinal kanalda emilirler. Potasyum emildikten sonra sıvı dengesini, kan basıncını ve pH seviyelerini düzenlemeye yardımcı olur.
Endikasyonları
- Hipokalemi: Genellikle diüretik kullanımı, gastrointestinal sistemden aşırı kayıp veya bazı hastalıklara bağlı olarak kandaki düşük potasyum seviyeleri.
- Önleme: Risk altındaki bireyler hipokalemiyi önlemek için potasyum takviyesi gerektirebilir.
- Diğer Tıbbi Durumlar: Bazı renal tübüler asidoz türleri, hipomagnezemi veya dijital toksisitesi gibi.
Yan etkiler
- Karın ağrısı veya rahatsızlık
- İshal veya kusma
- Hiperkalemi (yüksek potasyum seviyeleri)
- Mide bulantısı
Klinik Hususlar
Kontrendikasyonlar: Hiperkalemi, şiddetli böbrek yetmezliği veya Addison hastalığı olanlar, bir sağlık uzmanı tarafından aksi tavsiye edilmedikçe potasyum tabletlerinden kaçınmalıdır.
Dozaj: Tıbbi duruma bağlı olarak değişir; yetişkinler için genellikle günde 20-100 mEq arasında değişir. Uygun dozaj için daima bir sağlık uzmanına danışın.
İlaç Etkileşimleri: ACE inhibitörleri, potasyum tutucu diüretikler ve NSAID’ler gibi ilaçlar potasyum tabletleriyle etkileşime girebilir.
Tarih
Potasyumun tarihi binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. İlk uygarlıklar sabun yapımında, boyamada ve cam yapımında potas gibi potasyum tuzlarını kullandılar.
1700’lü yıllarda kimyagerler potasyumun kimyasal özelliklerini araştırmaya başladılar. 1736’da Alman kimyager Georg Ernst Stahl potasyum klorürü potasyumdan izole etti. 1807’de İngiliz kimyager Humphry Davy, erimiş potasyum hidroksitin elektrolizi ile saf element potasyumu izole etti.
Potasyum tıpta ilk kez 1800’lü yıllarda kalp hastalıklarını ve diğer rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanıldı. 1900’lü yıllarda araştırmacılar potasyumun insan sağlığı için gerekli bir besin olduğunu keşfettiler. Potasyum artık hipertansiyon, kalp yetmezliği ve böbrek hastalığının tedavisi de dahil olmak üzere çeşitli tıbbi tedavilerde kullanılmaktadır.
İşte potasyum tarihindeki bazı önemli keşiflerin zaman çizelgesi:
1736: Georg Ernst Stahl potasyum klorürü potasyumdan izole etti.
1807: Humphry Davy, erimiş potasyum hidroksitin elektrolizi yoluyla saf element potasyumu izole etti.
1800’ler: Potasyum ilk kez tıpta kalp hastalığını ve diğer rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanıldı.
1900’ler: Araştırmacılar potasyumun insan sağlığı için gerekli bir besin olduğunu keşfettiler.
Bugün: Potasyum, hipertansiyon, kalp yetmezliği ve böbrek hastalığının tedavisi de dahil olmak üzere çeşitli tıbbi tedavilerde kullanılmaktadır.
Potasyum bitkiler için de önemli bir besindir. Bitkilerin büyümesi ve meyve vermesi için potasyum gerekir. Potasyum ayrıca mahsullerin büyümesine yardımcı olmak için gübrelerde de kullanılır.
Potasyum uzun ve zengin bir tarihe sahip çok yönlü bir elementtir. Tıp, tarım ve endüstri dahil olmak üzere çeşitli uygulamalarda kullanılır.
Kaynak:
- Whelton, P. K., He, J., Cutler, J. A., et al. (1997). Effects of oral potassium on blood pressure: meta-analysis of randomized controlled clinical trials. JAMA, 277(20), 1624-1632.
- Cohn, J. N., Kowey, P. R., Whelton, P. K., & Prisant, L. M. (2000). New guidelines for potassium replacement in clinical practice. Archives of Internal Medicine, 160(16), 2429-2436.
- Palmer, B. F. (2004). Managing hyperkalemia caused by inhibitors of the renin–angiotensin–aldosterone system. New England Journal of Medicine, 351(6), 585-592.
