Atardamarlardaki tıkanıklıktan dolayı vücut uzuvlarına yeterince kan gitmemesi ile tablo edilen hastalıktır. (Bkz; Periferik)

Patogenez

PAD’nin en yaygın nedeni, sert kolesterol maddelerinin (plakların) atardamar duvarlarında biriktiği kademeli bir süreç olan aterosklerozdur. %90 oranında Ateroskleroz‘dan ötürü meydana gelir. Bu, kalp krizlerine neden olabilen koroner arter hastalığına ve felce yol açabilen serebrovasküler hastalığa yol açan aynı süreçtir. Diğer daha az yaygın nedenler arasında arterlerin iltihaplanması, radyasyona maruz kalma veya kasların veya bağların olağandışı anatomisi yer alır.

Belirtiler

• Claudicatio intermittens
• iskemik ülser
• kangren

• Aralıklı topallama eforu sırasındaki karakteristik ağrı, diyabet hastaları için tipik olan alt bacak arterlerinin tıkanması nedeniyle her zaman damar tıkanıklığının altında oluşur, bu nedenle ağrı özellikle ayaklarda oluşur.
• Ağrısız yürüme mesafesinin (SFGS) uzunluğuna bağlı olarak, klinik sınıflandırma Fontaine temel alır.

Genel Teşhis Kriterleri:

PAD bir dizi testle teşhis edilebilir:

Ayak Bileği-Kol İndeksi (ABI): PAD için en yaygın test, ayak bileğinizdeki kan basıncını kolunuzdaki kan basıncıyla karşılaştırır.

Ultrason: Yüksek frekanslı ses dalgaları arterleri görüntüleyebilir ve kan akışını ölçebilir.

Anjiyografi: Kan akışını göstermek için kan damarlarınıza enjekte edilen bir boya kullanarak, bu X-ışınları veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile yapılabilir.

Kan testleri: Kolesterol ve trigliseritleri ölçmek ve şeker hastalığını kontrol etmek için kullanılır.

Tedavi Algoritması:

PAD tedavisinin iki ana hedefi vardır. İlk olarak, fiziksel aktiviteye devam edilebilmesi için bacak ağrısı gibi semptomları yönetin. İkinci olarak, kalp krizi ve inme riskini azaltmak için vücutta aterosklerozun ilerlemesini durdurun.

Yaşam tarzı değişiklikleri: Bunlar sigarayı bırakmak, egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmeyi içerir.

İlaçlar: Bu, kan basıncını kontrol eden, kolesterolü düşüren, kan pıhtılarını önleyen ve kan şekerini kontrol eden ilaçları içerebilir.

Prosedürler veya Cerrahi: Bazı durumlarda, bloke veya daralmış bir arteri baypas etmek için anjiyoplasti veya cerrahi kullanılabilir.

Tüm bu yönergelerin bölgeye ve hastanın özel durumuna göre değişebileceğini unutmayın, en doğru bilgi için her zaman bir sağlık uzmanına danışın.

Tarih

Periferik arter hastalığının (PAD) geçmişi, durumun birkaç doktor tarafından ilk kez tanımlandığı 19. yüzyılın başlarına kadar izlenebilir. 1846’da Sir Benjamin Brodie, bazı hastaların yürürken bacaklarında ağrı hissettiklerini ve yürümeyi bıraktıklarında bu ağrının geçeceğini kaydetti. Bu durumu “aralıklı topallama” olarak adlandırdı.

1858’de Jean-Martin Charcot, aralıklı topallamayı daha ayrıntılı olarak tanımladı ve “periferik vasküler hastalık” terimini icat etti. Ayrıca durumun koroner arter hastalığı ve inme gibi diğer kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili olduğunu da kaydetti.

20. yüzyılın başlarında, PAD’nin anlaşılmasında birkaç ilerleme kaydedildi. 1902’de Rudolph Virchow, durumun arterlerde plak birikmesi olan aterosklerozdan kaynaklandığını öne sürdü. 1928’de Jean Leriche, bacaklara kan sağlayan üç ana arterin tıkanmasını içeren bir PAH sendromu tanımladı. Leriche sendromu olarak bilinen bu sendrom, nadir fakat ciddi bir PAH şeklidir.

21. yüzyılın ortalarında, PAH için yeni teşhis araçları ve tedavi seçenekleri geliştirildi. 1954’te ayak bileği-kol indeksi (ABI), bacaklardaki kan akışını ölçmenin bir yolu olarak tanıtıldı. 1964 yılında, bacakta daralmış bir arteri açmak için ilk başarılı anjiyoplasti prosedürü gerçekleştirildi.

Son yıllarda, PAH’ın önlenmesine artan bir odaklanma olmuştur. Sigara içme, diyabet ve yüksek tansiyon gibi PAH için çeşitli risk faktörleri, durumu geliştirme riskini azaltmak için değiştirilebilir. PAH için ilaç salınımlı stentler ve endovasküler tedavi gibi yeni tedavi seçenekleri de vardır.

İşte PAD tarihindeki dönüm noktalarından bazıları:

1846: Sir Benjamin Brodie aralıklı topallamayı anlatıyor.
1858: Jean-Martin Charcot “periferik vasküler hastalık” terimini ortaya attı.
1902: Rudolph Virchow, PAD’nin aterosklerozdan kaynaklandığını öne sürüyor.
1928: Jean Leriche, Leriche sendromunu tanımlıyor.
1954: Ayak bileği-kol indeksi (ABI) tanıtıldı.
1964: İlk başarılı anjiyoplasti prosedürü gerçekleştirildi.
1990’lar: İlaç salınımlı stentlerin ve endovasküler tedavinin geliştirilmesi.

Günümüzde PAH, etkili bir şekilde teşhis ve tedavi edilebilen iyi anlaşılmış bir durumdur. Ancak yine de uzuvların kesilmesine ve ölüme yol açabilen ciddi bir durumdur. PAD’li kişilerin sonuçlarını iyileştirmek için erken teşhis ve tedavi şarttır.

Kaynak:

1. Fowkes FG, Rudan D, Rudan I, et al. Comparison of global estimates of prevalence and risk factors for peripheral artery disease in 2000 and 2010: a systematic review and analysis. Lancet. 2013;382(9901):1329-1340. doi:10.1016/S0140-6736(13)61249-0
2. Gerhard-Herman MD, Gornik HL, Barrett C, et al. 2016 AHA/ACC Guideline on the Management of Patients With Lower Extremity Peripheral Artery Disease: Executive Summary: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Circulation. 2017;135(12):e686-e725. doi:10.1161/CIR.0000000000000470
3. Anderson JL, Halperin JL, Albert NM, et al. Management of patients with peripheral artery disease (compilation of 2005 and 2011 ACCF/AHA guideline recommendations): a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines. Circulation. 2013;127(13):1425-1443. doi:10.1161/CIR.0b013e31828b82aa