Tıpta otoregülasyon, biyolojik bir sistemin (ör. organ, hücre) değişen koşullara uyum sağlama yeteneğidir. (Bkz; Oto–regülasyon)
Örnekler
Baylis etkisi
Bayliss etkisi, damarların değişen kan basıncına miyojenik tepkisini tanımlar. Farklı dokulardaki kan basıncının büyük ölçüde sabit kalmasını sağlar. Kan basıncı yükseldiğinde bunu vazokonstriksiyon takip eder, kan basıncı düştüğünde damarlar vazodilatasyon ile reaksiyona girer. Bu şekilde, yerel kan akışı, vücudun dolaşımındaki basınç farkından büyük ölçüde bağımsız tutulabilir. Bunun için örnekler:
- Beyin: Beyindeki kan basıncı aniden yükselirse, kan basıncına bağlı artan kan akışını önleyen vazokonstriksiyon yoluyla serebral vasküler direnç ayarlanır.
- Böbrek: Kan basıncı dalgalanırsa, intrarenal akış direnci ayarlanarak hem böbrek kan akımı (RBF) hem de glomerüler filtrasyon hızı (GFR) sabit tutulur. Arteria interlobulares renis hafif dalgalanmaları telafi ederken vasa efferentia daha büyük dalgalanmaları telafi eder.
Tiroid bezinin otoregülasyonu
Tiroid, iyot alımını TSH seviyesinden bağımsız olarak düzenler. Düşük iyot seviyeleri, TSH olmadığında bile tiroid bezi tarafından iyot alımını ve tiroid hormonlarının sentezini uyarır. Tersine, büyük miktarlarda iyodür, iyodür emilimini ve ayrıca hormon sentezini ve hormon salınımını engeller (Wolff-Chaikoff etkisi).
Koroner kan akışının otoregülasyonu
Koroner kan akışı da miyokardiyuma yeterli oksijen beslemesini sağlamak için otoregülasyona tabidir. Yerel metabolik ürünlere ve oksijenin mevcudiyetine bağlıdır. Artan metabolizma ve hipoksi, önemli vazodilatasyona yol açarken, metabolizmada bir azalma ve yüksek oksijen kaynağı vazokonstriksiyona yol açar.
Klinik
Örneğin travma, felç veya beyin tümörleri yoluyla beyne verilen hasar, otoregülasyonu olumsuz etkileyebilir.Alzheimer hastalığının farelerde beynin otoregülasyonu üzerinde de olumsuz bir etkisi olduğu gösterilebilir, ancak görünüşe göre insanlarda hiçbir etkisi yoktur. Bu bağlantı şu anda halen araştırılmaktadır.
Bir çalışma, Parkinson hastalığı ve çoklu sistem atrofisi (MSA) olan hastalarda serebral otoregülasyonun, kan basıncındaki daha büyük dalgalanmalara daha iyi adapte olduğunu gösterdi. Bunun bu hastalıklara eşlik eden kardiyovasküler disfonksiyonlara uyumdan kaynaklandığına inanılmaktadır.
