“Nipah” terimi, virüsün ilk kez 1999 yılında tanımlandığı Malezya Yarımadası’ndaki bir köy olan Sungai Nipah’tan gelmektedir. Nipah virüsü zoonotik bir virüstür, yani hayvanlardan insanlara bulaşabileceği anlamına gelir. Paramyxoviridae familyasının Henipavirus cinsine aittir. Virüs ilk olarak domuz yetiştiricileri ve domuzlarla yakın temasta bulunanlar arasında ortaya çıkan solunum yolu hastalığı ve beyin iltihabı salgını sırasında tanımlandı. Daha sonra Bangladeş ve Hindistan da dahil olmak üzere çeşitli ülkelerde salgınlar meydana geldi.

Doğal konakçısı olan Pteropus cinsi yarasalarda (yaygın olarak meyve yarasaları olarak bilinir) virüs büyük ölçüde asemptomatiktir. Ancak insanlara veya domuz gibi diğer hayvanlara bulaştığında ciddi solunum ve nörolojik komplikasyonlara neden olabilir. Ölüm oranı, salgına ve tıbbi bakıma erişime bağlı olarak %40-75 arasında değişebiliyor. Bulaşma, enfekte hayvanlarla doğrudan temas, kontamine gıda tüketimi veya insandan insana bulaşma yoluyla gerçekleşebilir.

Epidemiyolojik Özellikleri

Coğrafi dağılım

Nipah virüsü öncelikle Güney ve Güneydoğu Asya’da, özellikle Malezya, Singapur, Bangladeş ve Hindistan’da bulunur. Her ne kadar doğal rezervuar olan Pteropus cinsi meyve yarasaları daha geniş bir alana yayılmış olsa da, salgınlar çoğunlukla bu bölgelerde meydana gelmiştir.

Konak Rezervuarı

Nipah virüsünün birincil doğal konakçısı Pteropus cinsinin meyve yarasasıdır. Bu yarasalar virüsün asemptomatik taşıyıcılarıdır.

İletim Modları

• Hayvandan İnsana: Başta domuzlar ve yarasalar olmak üzere enfekte hayvanlarla doğrudan temas.
• İnsandan İnsana: Vücut sıvıları ve yakın temas yoluyla.
• Gıda kaynaklı: Enfekte yarasaların bulaştığı meyve veya meyve ürünlerinin (ör. ham hurma suyu) tüketimi.

Kuluçka süresi

Kuluçka süresi genellikle 4 ila 14 gün arasında değişir ancak 45 güne kadar da uzayabilir.

Ölüm oranı

Vaka ölüm oranı oldukça değişkendir ancak salgına ve mevcut sağlık tesislerine bağlı olarak %40-75 arasında olabilir.

Önleme ve Kontrol

• Enfekte hayvanlar ve insanlar için karantina önlemleri.
• Kirlenmiş yiyecek ve içeceklerden kaçınılması.
• Sağlık hizmeti sağlayıcıları için kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanımı.

Mevsimsel değişim

Bangladeş’te, muhtemelen meyve yarasalarını çeken hurma ağacı özsuyunun toplanmasıyla ilgili olarak Nisan ve Mayıs ayları arasında salgınlar rapor ediliyor.

Belirtiler

• Ateş
• Baş ağrısı
• Uyuşukluk
• Solunum yolu hastalığı
• 24-48 saat içinde komaya yol açacak nörolojik semptomlar

Mikrobiyolojik Özellikleri

Sınıflandırma

• Aile: Paramyxoviridae
• Cins: Henipavirüs
• Türler: Nipah virüsü (NiV)

Morfoloji

Virüs, negatif yönlü, tek sarmallı bir RNA genomu ile sarılmıştır. Viral parçacıklar pleomorfiktir ancak genellikle küreseldir ve yaklaşık 40-190 nm çapındadır.

Genetik şifre

Genom yaklaşık 18,2 kb uzunluğundadır ve altı ana proteini kodlar: N (nükleokapsid), P (fosfoprotein), M (matris), F (füzyon), G (bağlanma) ve L (büyük polimeraz).

Çoğaltma

Nipah virüsü konakçı hücre sitoplazmasında çoğalır. Kendi genomunu kopyalamak ve tercüme etmek için konağın hücresel mekanizmasını kullanır, bu da viral toplanmaya ve tomurcuklanmaya yol açar.

Tropizm

Nipah virüsü öncelikle endotel hücrelerini ve nöronları enfekte eder ancak aynı zamanda solunum epitel hücrelerini de enfekte edebilir. Bu geniş tropizm aralığı, solunum ve nörolojik semptomlar da dahil olmak üzere çeşitli klinik belirtileri açıklamaktadır.

Devre Dışı Bırakma

Virüs, deterjanlar gibi lipit çözücülerin yanı sıra ısı ve pH değişikliklerine de duyarlıdır. Çeşitli kimyasal dezenfektanlar tarafından etkili bir şekilde etkisiz hale getirilebilir.

Teşhis Yöntemleri

• Gerçek zamanlı RT-PCR (Ters Transkripsiyon Polimeraz Zincir Reaksiyonu)
• ELISA (Enzim Bağlantılı İmmünosorbent Testi)
• Virüs izolasyonu
• İmmünohistokimya

Antivirallere Duyarlılık

Herhangi bir aşı mevcut olmasa da, antiviral ilaç ribavirin in vitro ve hayvan modellerinde bir miktar etkinlik göstermiştir, ancak insanlarda etkinliği tam olarak belirlenmemiştir.

Tarih

Nipah virüsü ilk olarak 1999 yılında Malezya’da domuzlarda ve insanlarda görülen ensefalit ve solunum yolu hastalığı salgını sırasında tanımlandı. Salgın, 105’i ölüm olmak üzere 265 insan vakasıyla ve bir milyonun üzerinde domuzun itlaf edilmesiyle sonuçlandı.

Nipah virüsü zoonotik bir virüstür, yani hayvanlardan insanlara bulaşabileceği anlamına gelir. Nipah virüsünün doğal rezervuarı meyve yarasasıdır (Pteropus cinsi). Meyve yarasaları virüsü tükürük ve idrarlarıyla yayabilir ve insanlar bu sıvılarla veya kontamine nesnelerle temas ederek enfekte olabilirler.

Nipah virüsü ayrıca öksürme veya hapşırma gibi solunum salgılarıyla yakın temas yoluyla da insandan insana bulaşabiliyor. Ancak insandan insana bulaşma, hayvanlardan insanlara bulaşmadan daha az yaygındır.

1999’da Malezya’daki ilk salgından bu yana, Bangladeş ve Hindistan’da başka Nipah virüsü salgınları da yaşandı. Bugüne kadarki en büyük salgın 2004 yılında Bangladeş’te meydana geldi; 300’den fazla insan vakası ve %70’in üzerinde ölüm oranı vardı.

Nipah virüsü oldukça bulaşıcı ve ölümcül bir virüstür. Nipah virüsü enfeksiyonunun spesifik bir tedavisi yoktur ve destekleyici bakım tedavinin temelini oluşturur. Ancak Nipah virüsü için şu anda klinik denemelerde olan bir aşı var.

Nipah virüsünün geçmişi, zoonotik hastalıkların önemini ve hayvanlardan insanlara bulaşma riskini azaltmak için gözetim ve önleme tedbirlerinin gerekliliğini vurgulamaktadır.

Akademik Referanslar

1. Chua, K. B., Bellini, W. J., Rota, P. A., Harcourt, B. H., Tamin, A., Lam, S. K., … & Leman, M. A. (2000). Nipah virus: a recently emergent deadly paramyxovirus. Science, 288(5470), 1432-1435.
2. Luby, S. P., Rahman, M., Hossain, M. J., Blum, L. S., Husain, M. M., Gurley, E., … & Rollin, P. E. (2006). Foodborne transmission of Nipah virus, Bangladesh. Emerging infectious diseases, 12(12), 1888.
3. Arankalle, V. A., Bandyopadhyay, B. T., Ramdasi, A. Y., Jadi, R., Patil, D. R., Rahman, M., … & Mishra, A. C. (2011). Genomic characterization of Nipah virus, West Bengal, India. Emerging infectious diseases, 17(5), 907.
4. Gurley, E. S., Montgomery, J. M., Hossain, M. J., Bell, M., Azad, A. K., Islam, M. R., … & Breiman, R. F. (2007). Person-to-person transmission of Nipah virus in a Bangladeshi community. Emerging infectious diseases, 13(7), 1031.
5. Luby, S. P., & Gurley, E. S. (2012). Epidemiology of henipavirus disease in humans. Current topics in microbiology and immunology, 359, 25-40.
6. Clayton, B. A., Middleton, D., & Bergfeld, J. (2013). Transmission routes for nipah virus from Malaysia and Bangladesh. Emerging infectious diseases, 19(2), 199.