Nevrotik çatışmalar, çatışan arzular, ihtiyaçlar ve duygular arasındaki bilinçsiz iç mücadeleleri ifade eder. Bu çatışmalar farklı zihinsel yapıların ve gelişim aşamalarının karmaşık etkileşiminden kaynaklanmaktadır. Psikotik çatışmalardan farklı olarak nevrotik çatışmalar ego tarafından yönetilir ve her ne kadar sıkıntı yaratsa da genellikle gerçeklikten tamamen kopmaya yol açmaz.
İçindekiler
Yapısal Oluşum
Nevrotik çatışmaların yapısal oluşumu çeşitli bileşenlere ayrılabilir:
Kökeni: Nevrotik çatışmaların kökleri genellikle erken çocukluk deneyimlerine dayanır ve gelişimin psikoseksüel aşamaları tarafından şekillendirilir.
Mentzos’un bakış açısıyla Çatışma Nedir?
Mentzos, çatışmaları uyumsuz istekler, dürtüler, ihtiyaçlar ve içselleştirilmiş normlar ve değerler arasındaki içsel ve bilinçsiz çatışmalar olarak tanımlar. Bu çatışmalar çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir ve bireyin davranışını ve duygusal durumunu etkileyebilir.
Çatışmanın Bileşenleri:
Dürtü Bileşeni: Çoğunlukla içgüdüsel ihtiyaçlarla bağlantılı olan ilkel dürtü veya arzu.
Savunma Bileşeni: Çatışan dürtüyle başa çıkmak veya onu bastırmak için kullanılan zihinsel mekanizmalar.
Ego Bileşeni: Kişiliğin çatışan dürtü ve savunmayı dengelemeye çalışan kısmı.
Mentzos’un Tanımladığı Çatışmalar:
Mentzos, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli çatışma türlerini tanımlar:
A. Ödipal Çatışmalar: Psikoseksüel gelişimin Ödipal evresine ilişkin çatışmalar.
B. Narsistik Çatışmalar: Benlik saygısı ve bireyin kendilik algısının gerçeklikle dengelenmesiyle ilgili çatışmalar.
C. Sözlü Çatışmalar: Gelişimin sözlü aşamasından kaynaklanan, bağımlılık ve bağımsızlık sorunlarını etkileyen çatışmalar.
D. Ahlaki Çatışmalar: İçselleştirilmiş değerler ve ahlaki standartların bireysel istek ve ihtiyaçlarla çatışmasından kaynaklanan çatışmalar.
Nevrotik Çatışma Türleri:
- Ödipal Çatışmalar: Çocuk, anne ve baba arasındaki üçgen ilişki etrafında yoğunlaşır.
- Narsistik Çatışmalar: Kişisel değer ve öz imajla ilgilidir.
- Oral Çatışmalar: Bağımlılık ve bağımsızlık konularıyla ilgilidir.
- Ahlaki Çatışmalar: İçselleştirilmiş toplumsal normları ve ahlaki değerleri içerir.
Çözünürlük ve Oluşum:
Çözüm: Bu, içgörüyle ve terapideki çatışmanın üzerinde çalışılarak başarılabilir.
Oluşum: Bu çatışmalar çözülmezse belirli nevrotik kalıplara, semptomlara ve hatta kişilik bozukluklarına yol açabilir.
Klinik Çıkarımlar: Nevrotik çatışmaları ve bunların yapısal oluşumunu anlamak, çeşitli ruh sağlığı bozukluklarının değerlendirilmesinde, tanısında ve tedavisinde klinisyenler için hayati öneme sahiptir.
Operasyonelleştirilmiş Psikodinamik Tanılamadaki (OPD) Çatışmalar
Çatışmalar, Temalar ve Temel Etkiler
| Çatışma | Tema | Pasif ve Aktif Modun Önde Gelen Etkileri |
|---|---|---|
| Bireyleşme ve Bağımlılık | Yakınlık ve uzaklık alanlarında öznel olarak deneyimlenen varoluşsal tehdit | Varoluşsal kaybetme, ayrılma ve yalnızlık korkusu ile varoluşsal yakınlık, özümsenme ve birleşme korkusu |
| Gönderim ve Kontrol | Kendini kontrol etme ve başkalarının kontrolü kişinin deneyimini ve davranışını belirler | İktidarsız öfke, boyun eğme arzusu, korku, utanç ve meydan okuyan saldırganlık, güç arzusu; kızgınlık |
| Arz ve Kendi Kendine Yeterlilik | Bir şeyi almak ya da kaybetmek; ödeneğinden emin olmak vs herhangi bir bakıma ihtiyaç duymamak | Keder, diğerini kaybetme korkusuyla birlikte depresyon, diğerine karşı kıskançlık duyguları, altta yatan depresyon, kıskançlık duyguları |
| Benlik Saygısı Çatışması | Benlik saygısı düzenlemesi açıkça diğer çatışmalardan önceliklidir | Açıkça algılanabilen utanç ve narsisistik öfke |
| Suçluluk Çatışması | Diğer sosyal nesneye zarar verdikten sonra suçluluk duygusu | Üzüntü, depresyon, suçluluk vs. öfke, suçluluk |
| Ödipal Çatışma | Erotik ve cinsel arzular ve engellemeler arasındaki çatışmalar | Çatışmaya özgü boşluklar, utangaçlık (utanç), korkuya karşı güçlü bir değişim, örneğin dramatik duygular, erotikleştirme/cinselleştirme, rekabet (utanmazlık, saldırganlık) |
| Kimlik Çatışması | Güvensizlik ve hoşnutsuzluk duygularıyla birlikte çelişkili kendilik temsilleri | Kronik ve tekrarlayan kimlik eksikliği hissi ile kimlik sisteminin tehlikeye girebileceğine dair korku ve endişe |
| Önlenen Çatışma ve Duygusal Algı | Kendi içindeki ve kişilerarası ilişkilerdeki çatışmaları gözden kaçırma, kendisinin ve başkalarının duygu ve ihtiyaçlarını algılamada zorluk | Önde gelen etki yok, çünkü tüm anhedonik duygulanımlar ve çatışmalar aşırı savunma yoluyla bastırılıyor |
Psikanalizde Benlik ve Nesneyle İlgili Yönler
Psikanalitik teoride “benlik” ve “nesne” terimleri psikolojik işleyişin farklı kutuplarını tanımlamak için kullanılır. “Benlik”, kişinin kendi imajı, kimliği ve içsel dürtüleri de dahil olmak üzere iç dünyasını ifade eder. Bu bağlamda “nesne”, kişinin duygusal bağlar veya bağlılıklar kurduğu dış varlıklara, çoğunlukla da diğer insanlara atıfta bulunur.
Kendisiyle İlgili Yönler
- Kimlik Oluşumu: Benlik, kişinin kimlik duygusunun merkezinde yer alır ve içsel benlik temsillerini ve kişinin kendine bakış açısını içerir.
- Öz Düzenleme: Bu, kişinin içsel dürtülerini, duygularını ve ihtiyaçlarını dış kaynakların aşırı etkisi olmadan yönetme yeteneğini ifade eder.
- Benlik Değeri: Bir kişinin kendine verdiği değer, genellikle özsaygı ve kendine güven duygularıyla bağlantılıdır.
- Özerklik: Bireyin kendisini ne ölçüde bağımsız bir birey olarak gördüğü, dış etki olmadan seçimler yapma ve harekete geçme yeteneği.
Nesneyle İlgili Yönler
- Bağlanma: Dış nesnelerle, genellikle yaşamın erken dönemlerinde birincil bakıcılarla oluşturulan duygusal bağlar.
- Bağımlılık: Duygusal destek, rehberlik veya diğer ihtiyaçlar için dış nesnelere güvenme.
- Sadakat Çatışması: Farklı nesnelere karşı yarışan bağlılıklar veya sadakatler olduğunda ortaya çıkan duygusal ve psikolojik çatışmalar.
- Nesne İlişkileri: Kişinin hayatında önemli kişilerle kurduğu duygusal bağları ve ilişkileri ve bu ilişkilerin zihinsel temsillerini ifade eder.
Benlik ve Nesne Arasındaki Etkileşim
Kendilik ve nesneyle ilgili yönler arasındaki etkileşim çoğu zaman kişinin psikolojik yaşamının dokusunu oluşturur. Örneğin, kişinin kendini nasıl algıladığı (kendiyle ilgili), kişinin önemli başkalarıyla olan ilişkilerinden (nesneyle ilgili) derinden etkilenebilir. Benzer şekilde, nesne bağlantılı bağlanma kavramının, benlik saygısı ve kimlik gibi benlikle ilgili yönler üzerinde derin etkileri olabilir.
Stavros Mentzos’un Çatışmaların Oluşumu Konusundaki Düşüncesinin Evrimi
Önceki Çalışmalar
Stavros Mentzos, daha önceki çalışmalarında çatışmalara katkıda bulunan iç ve dış dinamikleri derinlemesine incelemesiyle biliniyordu. Çatışmaların hem ruhsal mücadelelerden hem de dış ilişkilerden nasıl kaynaklanabileceğini tartışmak için sıklıkla klasik psikanalitik çerçevelerden yararlandı.
Daha Sonra Çalışmalar
Daha sonraki kitaplarında iç ve dış çatışmalar arasındaki ayrıma odaklanmanın eksiktir.Mentzos’un, bu ikili görüşü aşan daha bütünleyici veya bütünsel bir çatışma anlayışına doğru ilerlemiş olması mümkündür.
Değişimin Potansiyel Sebepleri
Bütünsel Perspektif: Zamanla Mentzos, iç ve dış çatışmaları birbirine derinden bağlı olarak gören daha bütünsel bir bakış açısını benimsemiş olabilir.
Ampirik Bulgular: Daha sonraki araştırmalar onu daha önceki teorilerini uyarlama veya geliştirme konusunda etkilemiş olabilir.
Terapötik Sonuçlar: Psikoterapi geliştikçe Mentzos, iç ve dış çatışmalar arasındaki katı ikiliğin terapötik ortamlarda daha az yararlı olduğunu bulmuş olabilir.
Diğer Teorilerden Etki: Daha yeni psikolojik teorilerin veya düşünce okullarının etkisi, onun çatışmalara bakış açısında bir değişikliğe yol açmış olabilir.
Karmaşıklık ve İncelikler: Mentzos, insani çatışmaların karmaşıklığının iç ve dış olarak düzgün bir şekilde kategorize edilemeyeceğini ve daha incelikli bir yaklaşım gerektirdiğini hissetmiş olabilir.
Psikanalizde Gelişimsel Çatışmalar ve Aşamaları
Simbiyotik Çatışmalar (0-2 Yaş Aralığı)
Bir psikiyatrist ve psikanalist olan Stavros Mentzos, özellikle psikopatoloji ve nevroz alanında geleneksel Freudyen psikanaliz teorilerine yönelik eleştirileriyle tanınır. Mentzos, Sigmund Freud’un ortaya koyduğu bazı temel önermeleri gözden geçirerek veya bunlara meydan okuyarak psikodinamik düşüncenin evrimine katkıda bulunmuştur.
- Öznel-Objektif: Bu aşamada çocuk henüz kendisi ve diğeri arasında ayrım yapmamış, bakıcıyla simbiyotik bir ilişki yaşamaktadır.
- Borderline ile İlişki: Ortak yaşamla ilgili sorunlar, terk edilme korkusu ve duygusal dengesizlik gibi borderline kişilik özelliklerine yol açabilir.
- Oral çatışmalar (0-2 yaş)
- Çatışma: Güven ve Güvensizlik
- Nevrotik Sonuç: Sigara içme, aşırı yeme veya başkalarına bağımlılık gibi oral saplantılar, çözülmemiş güven ve bağımlılık sorunlarından kaynaklanabilir.
Özerklik ve Bağımlılık (2-3 Yaş)
- Öznel-Objektif: Çocuk bireysellik ve özerklik duygusu geliştirmeye başlar ancak hayatta kalmak için yine de bakıcıya bağımlı olmaya ihtiyaç duyar.
- Borderline ile İlişki: Özerkliğin yetersiz gelişimi, kararsız bir benlik duygusu ve benlik saygısı için başkalarına güvenme gibi borderline eğilimlere katkıda bulunabilir.
- Anal Aşama (2-3 yaş)
- Çatışma: Özerklik ve Kontrol
- Nevrotik Sonuç: Obsesif-kompulsif davranışlar, aşırı kontrol ihtiyacı veya tam tersi kontrol eksikliği ortaya çıkabilir.
Diadik ve Triadik Çatışmalar (4-5 Gizli Zaman)
- Öznel-Objektif: Çocuklar artık yalnızca bir değil birden fazla kişiyle ilgili rollerini anlamaya başlıyor ve sosyal etkileşimlerine karmaşıklık katıyor.
- Fallik Aşama (3-6 yaş)
- Çatışma: Oedipal veya Elektra kompleksi
- Nevrotik Sonuç: Cinsel kimlik, ensest duygular veya aynı cinsiyetten ebeveynle aşırı rekabet ile ilgili sorunlar, kaygı ve suçluluk gibi nevrotik özelliklere neden olabilir.
Aileden Ayrılmak (6-7 Yaş)
- Öznel-Objektif: Çocuk aileden farklı bir bireysellik duygusu geliştirmeye başlar.
- Borderline ile İlişki: Bu aşamadaki başarısız bir müzakere, sıklıkla borderline kişilik bozukluklarında görülen özerklik ve bağımlılıkla ilgili süregelen sorunlara katkıda bulunabilir.
- Gecikme Aşaması (6-12 yaş)
- Çatışma: Sosyalleşme ve İzolasyon
- Nevrotik Sonuç: Sosyal etkileşimlerde zorluk, sosyal kaygı veya geri çekilme potansiyeli.
Genital Kimlik, Ergenlik (12-18 Yaş)
- Kimlik: Bu, kimlik oluşumu ve cinsellik ile ilgili sorunlarla ilgilenme zamanıdır.
- Borderline ile İlişki: Bu dönemdeki kimlik karmaşası borderline özellikleri şiddetlendirebilir veya ön plana çıkarabilir.
- Genital Aşama (Ergenlikten Yetişkinliğe):
- Çatışma: Kimlik ve Rol Karışıklığı
- Nevrotik Sonuç: Cinsel olgunluk ve kimlikle ilgili sorunlar, sıklıkla anksiyete bozukluklarına veya cinsel işlev bozukluklarına yol açar.
Mentzos’un Freud’un Kuramlarına Eleştirisi
Eleştirinin Temel Noktaları
Nevroz Kavramı: Freud, nevrozun, öncelikle erken çocukluk deneyimlerinden kaynaklanan, çözülmemiş bilinçdışı çatışmaların bir sonucu olduğunu öne sürdü. Mentzos bunu aşırı deterministik olmakla eleştiriyor ve insanın psikolojik gelişiminin karmaşıklığını açıklayan daha incelikli bir anlayış çağrısında bulunuyor.
Oedipal Kompleks: Freud’un Oedipal Kompleksi teorisi, psikoseksüel gelişimin fallik aşaması sırasında karşı cinsten ebeveyne yönelik cinsel çekiciliğin ve aynı cinsiyetten ebeveynle rekabetin evrensel fenomenler olduğunu ileri sürer. Mentzos, nevrotik gelişimi açıklayıcı bir model olarak Ödipal Kompleksin evrenselliğine ve gerekliliğine meydan okuyor.
Yapı ve Süreç: Freud sıklıkla psişik yapılara (İd, Ego ve Süperego gibi) odaklandı. Mentzos, zihinsel sağlığın şekillenmesinde süregelen intrapsişik ve kişilerarası etkileşimlerin rolünü vurgulayarak, daha çok dinamik, süreç odaklı bir zihin görüşüne yöneliyor.
Bilinçdışı Çatışma: Freud, bilinçdışı çatışmanın varlığını nevrozun merkezi olarak öne sürerken, Mentzos, hem iç hem de dış çevresel faktörleri dikkate alan daha ilişkisel bir yorumu savunur.
İndirgemecilik: Mentzos, Freud’un karmaşık psikolojik olguları cinsellik ve saldırganlık gibi temel dürtülere indirgeme, bağlanma ve sosyal etkileşim gibi diğer önemli faktörleri ihmal etme eğilimini eleştirir.
Uyumluluk: Mentzos, nevrotik semptomları sadece uyumsuz davranışlar olarak değil, daha sağlıklı başa çıkma için üzerinde çalışılabilecek ve yeniden düzenlenebilecek başarısız adaptasyon girişimleri olarak değerlendirmenin önemini vurguluyor.
Mentzos Nasıl Eleştiriyor?
Mentzos, Freud’un çalışmalarından sonra gelen araştırma ve klinik uygulamalardan elde edilen ampirik bulguları birleştirerek Freud’u eleştirir. Psikodinamik teorileri mevcut gelişim, psikopatoloji ve sinirbilim anlayışlarıyla uyumlu hale getirmeyi amaçlamaktadır. Eleştirileri genellikle yapıcıdır ve alanın temel fikirlerini göz ardı etmek yerine, alanı geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Psikanaliz Alanında Rudolf ve Stavros Mentzos Arasındaki Çatışmalar
Hem Stavros Mentzos hem de Rudolf psikanaliz ve psikopatoloji alanında etkili isimlerdir. Ruh sağlığı anlayışımıza katkıda bulunan teorik çerçeveler geliştirdiler. Ancak iki bilim adamının bakış açılarında anlaşmazlıklar ve çatışmalar vardır.
Çatışmanın Temel Noktaları
Nevrozun Kavramsallaştırılması: Mentzos, nevrotik gelişimde yer alan dinamik etkileşimlere ve süreçlere odaklanır ve geleneksel Freudcu çerçeveleri sorgular. Öte yandan Rudolf, genellikle klasik psikanalitik teoriden etkilenen daha yapısal bir bakış açısına sahip olabilir.
Psikopatolojinin Doğası: Rudolf psikopatolojiye genellikle daha klasik bir psikanaliz merceğinden yaklaşarak iç çatışma ve savunma mekanizmalarına odaklanır. Mentzos, çevresel etkiler ve ilişkisel yönler de dahil olmak üzere daha geniş bir yelpazedeki faktörleri dikkate alma eğilimindedir.
Tedavi Yöntemleri: İkisinin tedaviye nasıl yaklaşılacağı konusundaki görüşleri farklı olabilir. Rudolf, klasik psikanalitik yöntemlerle bilinçdışı zihni anlamayı vurgularken Mentzos, psikanalizi diğer psikoterapi biçimleriyle birleştiren bütünleştirici yaklaşımlara yönelebilir.
Ampirik Geçerlilik: Mentzos sıklıkla bazı klasik psikanaliz teorilerinin ampirik destek eksikliğini eleştirir ve daha kanıta dayalı bir yaklaşımı savunur. Ancak Rudolf ampirik doğrulamayla daha az ilgilenip psikolojik anlayışın derinliğine daha fazla odaklanıyor olabilir.
İlişkisel Dinamikler: Mentzos, bireyin zihinsel sağlığını şekillendirmede ilişkilerin ve etkileşimlerin rolünü vurgular. Rudolf, bireyin iç dünyasını ve yapılarını vurgulayarak daha intrapsişik bir odağa sahip olabilir.
Çatışmaların Doğası
Rudolf ve Mentzos arasındaki çatışmalar, psikanalizdeki yeni psikoloji, sinir bilimi ve insan davranışı anlayışlarının nasıl geliştirilip entegre edileceğine dair daha büyük tartışmaların bir parçası olarak görülebilir. Anlaşmazlıkları genellikle farklı teorik temelleri ve tedavi yönelimlerini içerir.
Kaynak:
- Mentzos, S. (1991). Neurotic Conflict and its Structural Formation. In A Dynamic Psychopathology of Childhood (pp. 57-68). Seattle: Hogrefe & Huber Publishers.
- Mentzos, S. (1984). A Psychodynamic Approach to the Diagnosis of Psychosomatic Disorders. In S. L. A. Schmidt & G. E. Vaillant (Eds.), Theories of Schizophrenia and Psychosis (pp. 189-204). University of Nebraska Press.
- Freud, S. (1926). Inhibitions, Symptoms and Anxiety. The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XX. London: Hogarth Press.
- Horowitz, M. J. (2004). Cognitive Psychodynamics: From Conflict to Character. John Wiley & Sons.
- OPD Task Force. (2008). “Operationalized Psychodynamic Diagnostics OPD-2: Manual of Diagnosis and Treatment Planning”. Hogrefe & Huber.
- Fonagy, P., Gergely, G., Jurist, E. L., & Target, M. (2002). “Affect Regulation, Mentalization, and the Development of the Self”. Other Press.
- Gabbard, G. O. (2005). “Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice”. American Psychiatric Publishing.
- Westen, D., & Gabbard, G. O. (2002). “Developments in Cognitive Neuroscience: II. Implications for Theories of Transference”. Journal of the American Psychoanalytic Association, 50(1), 99-134.
- Mentzos, S. (1991). “Neurotische Konfliktverarbeitung. Einführung in die psychoanalytische Neurosenlehre unter Berücksichtigung neuerer Perspektiven”. Fischer.
- Freud, S. (1894). “The Neuro-Psychoses of Defence”. Standard Edition, 3: 41–61.
- Mentzos, S. (1993). “A Dynamic Interactional Concept of Psychosis”. Psychotherapy and Psychosomatics, 60(3-4), 156-165.
- Kernberg, O. (1984). “Severe Personality Disorders: Psychotherapeutic Strategies”. Yale University Press.
- Winnicott, D.W. (1965). “The Maturational Processes and the Facilitating Environment: Studies in the Theory of Emotional Development”. The International Psycho-Analytical Library.
- Kohut, H. (1971). “The Analysis of the Self: A Systematic Approach to the Psychoanalytic Treatment of Narcissistic Personality Disorders”. The University of Chicago Press.
- Mentzos, S. (1991). “Neurotische Konfliktverarbeitung. Einführung in die psychoanalytische Neurosenlehre unter Berücksichtigung neuerer Perspektiven”. Fischer.
- Rudolf, G. (2002). “Strukturbezogene Psychotherapie: Leitfaden zur psychodynamischen Therapie struktureller Störungen”. Schattauer Verlag.
- Boehnke, K., et al. (2010). “Different perspectives in the theory and practice of psychoanalysis and psychotherapy: An empirical study of experts’ views”. International Journal of Psychoanalysis, 91(2), 375–394.
- Mahler, M. S., Pine, F., & Bergman, A. (1975). “The Psychological Birth of the Human Infant: Symbiosis and Individuation”. Basic Books.
- Erikson, E. H. (1968). “Identity: Youth and Crisis”. Norton & Company.
- Kernberg, O. (1975). “Borderline Conditions and Pathological Narcissism”. Jason Aronson.
- Freud, S. (1953). “Three Essays on the Theory of Sexuality”. In The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud (Vol. 7). Hogarth Press.
- Freud, S. (1905). “Three Essays on the Theory of Sexuality”. In The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume VII. Hogarth Press.
- Erikson, E. H. (1950). “Childhood and Society”. Norton & Company.
- Mahler, M., Pine, F., & Bergman, A. (1975). “The Psychological Birth of the Human Infant: Symbiosis and Individuation”. Basic Books.
- Klein, M. (1932). “The Psycho-Analysis of Children”. Delacorte Press.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.