Tensor fasciae latae, “geniş bandın gergisi” anlamına gelen Latince bir terimdir. “Geniş bant”, TFL’nin uzatılmış tendonu olan iliotibial yolu (veya bandı) ifade eder. Birçok anatomik terim gibi bu isim de yapının işlevini veya görünümünü tanımlar:

“Tensör”: Fasyanın gerilmesi veya sıkılaştırılmasında kasın rolünü ifade eder.
“Fasya”: Kasları çevreleyen bağ dokusu olan fasyayı ifade eder.
“Latae”: İliotibial yola işaret eden geniş veya geniş anlamına gelir.

baldır bağlayan gerici kas. (bkz: musculus) (bkz: tensor) (bkz: fasciae) (bkz: latae)

Tensor fasciae latae (TFL) uyluğun bir kasıdır. Kalçayı stabilize etmede ve uyluk hareketine yardımcı olmada çok önemli bir rol oynar.

Anatomi:

• Kökeni: TFL, iliak krestin ön yüzünden ve anterior superior iliak omurganın dış yüzeyinden kaynaklanır.
• Ekleme: TFL’nin kas lifleri iliotibial yolu (veya iliotibial bant, ITB) oluşturmak için aşağı iner. ITB, uyluğun lateralinden aşağı doğru uzanan ve tibianın anterolateral tüberkülüne yapışan kalın, geniş bir fasyadır.

İşlev:

• Kalça Fleksiyonu: TFL kalça ekleminin esnemesine yardımcı olur.
• Kalça Kaçırma: Bacağın vücudun orta hattından uzaklaştırılmasına yardımcı olur.
• Kalça Medial (İç) Rotasyonu: TFL uyluğun içe doğru dönmesinde rol oynar.
• Stabilizasyon: Özellikle yürüme ve koşma sırasında kalçayı ve dizini stabilize eder.

Klinik Önem:

Sıkılık: TFL veya ITB’nin sıkılığı, iliotibial bant sendromu (ITBS) olarak bilinen bir duruma yol açabilir. Bu, özellikle koşucularda ve bisikletçilerde dizin dış tarafında ağrıya neden olabilir.
Tetik Noktalar: TFL, kalça veya lateral uyluk ağrısına katkıda bulunabilecek ağrılı tetik noktalar geliştirebilir.

Esneme ve Rehabilitasyon:

TFL ve çevresindeki kaslara yönelik germe ve güçlendirme egzersizleri, gerginlik veya dengesizliklerin yönetilmesine ve önlenmesine yardımcı olabilir.
Yaygın esneme hareketleri arasında, kalçayı dışarı doğru iterken bacağın diğerinin arkasında çaprazlandığı ayakta veya yatarak TFL esnemesi yer alır.

Tarih

Tensor fasciae latae (TFL) ilk olarak Andreas Vesalius tarafından 1543 anatomi ders kitabı De Humani Corporis Fabrica’da tanımlandı. Vesalius, modern anatominin kurucusu olarak kabul edilen Flaman bir anatomist ve doktordu. İnsan vücudunun yapısını ve işlevini doğru bir şekilde tanımlayan ilk kişiydi ve çalışmalarının tıbbın gelişimi üzerinde derin bir etkisi oldu.

Vesalius, TFL’yi iliak krestin ön kısmından çıkan ve iliotibial yola yapışan bir kas olarak tanımladı. Ayrıca TFL’nin uyluğun kaçırılmasına ve esnemesine yardımcı olduğunu ve ayrıca diz ekleminin stabilize edilmesine de yardımcı olduğunu belirtti.

TFL nispeten küçük bir kastır ancak uyluk ve diz eklemlerinin işlevinde önemli bir rol oynar. Aynı zamanda sporcularda, özellikle de koşucularda yaygın bir yaralanma bölgesidir.

• William Hunter (1718-1783): Hunter, “modern cerrahinin babası” olarak kabul edilen İskoç bir cerrah ve anatomistti. İliotibial yolu ayrıntılı olarak tanımlayan ilk kişi oydu.
• Henry Gray (1827-1865): Gray, anatomi ders kitabı Gray’s Anatomy ile tanınan İngiliz bir anatomist ve cerrahtı. Bu ders kitabında TFL’yi ayrıntılı olarak anlattı.
• Robert Bellamy (1800-1867): Bellamy, diz eklemi anatomisi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Amerikalı bir anatomist ve cerrahtı. Diz ekleminin stabilizasyonunda TFL’nin rolünü anlattı.

Kaynak:

• Neumann, D. A. (2010). Kinesiology of the hip: a focus on muscular actions. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 40(2), 82-94.
• Fredericson, M., & Wolf, C. (2005). Iliotibial band syndrome in runners: innovations in treatment. Sports Medicine, 35(5), 451-459.
• Vesalius, A. (1543). De humani corporis fabrica libri septem. Basel: Johannes Oporinus.
• Galen. (200 AD). On the Usefulness of the Parts of the Body. Translated by Margaret Tallmadge May (1968). Cornell University Press.