• Karbon monoksit (C≡O), organik maddelerin eksik yanmasından kaynaklanan doğal bir gazdır.
• Renksiz, kokusuz ve tatsızdır.
• Yüksek konsantrasyonlarda karbon monoksit, kırmızı kan hücrelerinde hem ile kompleksler oluşturduğu ve böylece oksijen ve karbondioksitin taşınmasını engellediği için hayatı tehdit eden zehirlenmelere yol açar.
• Ayrıca mitokondrinin işlevini bozar.
• Tedavi için oksijen verilir.

Kimyasal

yapı

• Karbon monoksit (CO, Mr = 28.01 g/mol), bir karbon atomu ve bir oksijen atomunun üçlü bağla bağlanmasından oluşan renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Kaynama noktası -191.5 ° C’dir.
• Karbon monoksit tipik olarak, örneğin bir fırında, ızgarada, açık ateşte, ısıtıcılarda, motorlarda ve jeneratörlerde eksik yanmadan oluşur. CO, dünya atmosferinde oluşan doğal bir maddedir.

Yapı: C≡O

Karbonmonoksit insanı nasıl etkiler?

Karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı zehirli bir gazdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller, zehirlenme ve ölüme neden olur.

Karbonmonoksit zararları nelerdir?

Karbonmonoksiti(CO) göremezsiniz, tadamazsınız ve koklayamazsınız fakat CO uyarısı olmadan kısa sürede öldürücü olabilir. Öldürmeyen seviyelerdeki gazın uzun bir süre solunması sağlığa ciddi zararlar arz edebilir. Uzun süre CO’ya maruz kalmanın sonucu olarak felç ve beyin hasarı meydana gelebilir.

Karbonmonoksit zehirlenmesi

• Karbon monoksit insanlar için toksiktir ve düzenli olarak kazara ve kasıtlı zehirlenmelere ve ölüme yol açar. Nedeni, kandaki eritrositlerin hemoglobinindeki heme ile gaz taşınmasını kesintiye uğratan karmaşık bir oluşumda yatmaktadır. Çünkü karbon monoksit heme üzerinde oksijen veya karbondioksitin kaplayacağı yeri kaplar.
• Kompleks hemoglobine karboksihemoglobin denir. Sorun, CO’nun afinitesinin oksijenden çok daha yüksek olmasıdır. Ayrıca CO mitokondri için toksiktir.
• Zehirlenme belirtileri spesifik değildir. Bunlar baş ağrısı, baş dönmesi, gastrointestinal rahatsızlıklar, göğüs ağrısı ve kafa karışıklığı gibi nörolojik rahatsızlıkları içerir. Tedavide oksijen (%100) kullanılmaktadır.
• Sadece ABD’de her yıl yüzlerce ölümle sonuçlanan on binlerce zehirlenme vakası var.

Karbonmonoksit toksisitesi sonucu hangi etki görülür?

Karbonmonoksit zehirlenmesinde ilk belirtilerin baş ağrısı, yorgunluk hissi, mide bulantısı, nezle hali olması nedeni ile nezle ve grip gibi viral hastalıklarla karışabilmektedir.
Ciddi düzeyli karbonmonoksit zehirlenmelerinde ise;

• Sersemlik,
• Kusma,
• Kas koordinasyonunun kaybolması,
• Bilinç kaybı,
• Ölümle sonuçlanır.

Karbonmonoksit zehirlenmesi ne kadar sürer?

Dolayısıyla, zehirlenme belirtilerinin 5-6 saat içinde ortaya çıkacağı söylenebilir.

Karbondioksit gazı vücuttan nasıl atılır?

Karbondioksit vücutta meydana gelen reaksiyonların sonucunda ortaya çıkar. Solunum yolu ile alınan oksijen ile yer değiştiren karbondioksit tekrar akciğer yolu ile vücuttan atılır. Kan dolaşımında karbondioksit seviyesi akciğerlerin yanında böbrekler tarafından ayarlanır.

Karbonmonoksit zehirlenmesi nasıl öldürür?

Karbonmonoksidin hemoglobin ile bağlanması yaşamımız için gerekli olan oksijenin dokulara sunumu azaltır, dokulara oksijen taşınamaz ve hücre ölümü meydana gelir.

Tedavi

Karbondioksit zehirlenmesinde ne yapilir?

Kişi hızla ortamdan uzaklaştırılmalı, açık havaya çıkılmalıdır. Acil Yardım Servisi (112 Hızır Acil) aranmalıdır. Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaşıldığında, ağız ve burun temizlenmeli, nefes alıp vermesi durmuşsa, suni solunuma( Temel Yaşam Desteğine) başlanmalıdır.

Kandaki karbonmonoksit gazı nasıl temizlenir?

Basınçlı oksijen odasında vakit geçirmek: Çoğu durumda hiperbarik oksijen tedavisi önerilir. Bu terapi, hava basıncının normalden iki ya da üç kat daha yüksek olduğu bir odada saf oksijen solumayı kapsar. Bu işlem de karbonmonoksitin kandaki oksijenle yer değiştirme olayını hızlandırır.

Önlem

Karbonmonoksit zehirlenmesi nasıl önlenir?

Fosil yakıt kullanılan ortamlarda karbonmonoksit dedektörü kullanınız. Doğal gaz kullanıcıysanız havayı dış ortamdan alan ve atık dumanı dışarı veren cihazları (hermetik tip) tercih ediniz. Fosil yakıtla çalışan cihazın bulunduğu odada uyumayınız. Açık havada çalışması gereken cihazları kapalı ortamlarda kullanmayınız.