Kalp atış hızı, sağlık uzmanlarının kişinin genel kardiyovasküler sağlığını değerlendirmek için sıklıkla izlediği önemli bir hayati işarettir. Oran, fiziksel aktiviteden duygusal duruma kadar çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Ancak normal kalp atış hızı aralığından belirli sapmalar, potansiyel sağlık sorunlarına işaret edebilir. Bu makale taşikardi, bradikardi, ekstrasistol ve çarpıntıya odaklanarak kalp atış hızındaki değişikliklerin derinlemesine incelenmesini sağlar.

Normal Kalp Atış Hızı

Tipik olarak sağlıklı bir yetişkinin dinlenme kalp atış hızı dakikada 60 ila 100 atım (bpm) arasında değişir. Çocuklar ve ergenler genellikle daha hızlı kalp atışlarına sahiptir. Yetişkinler için bu aralıktan herhangi bir sapma anormal kabul edilmeli ve daha ileri değerlendirmeyi gerektirmelidir.

Ekstrasistol: Ekstra Vuruş
Bazen insanlar “ekstrasistol” olarak bilinen ritim dışı ekstra bir kalp atışı yaşayabilirler. Genellikle endişe kaynağı olmasa da rahatsız edici olabilir. Sık sık ekstrasistol atakları elektrolit dengesizliklerinin, aşırı kafein veya alkol tüketiminin veya ilaç yan etkilerinin göstergesi olabilir.

Çarpıntı: Bir Farkındalık Duygusu
“Çarpıntı”, kalbin düzensiz, hızlı veya güçlü bir şekilde atması hissini ifade eder. Çarpıntı yaygındır ve genellikle ciddi değildir, ancak devam ederse kaygı, hormonal değişiklikler veya aritmi gibi altta yatan bir soruna işaret edebilir. Kalıcı çarpıntı için bir sağlık uzmanına danışmanız tavsiye edilir.

Maksimum Kalp Atış Hızının Tahmin Edilmesi

Maksimum kalp atış hızınız, özellikle egzersiz ve stres testleri bağlamında kardiyovasküler yeteneklerinizi anlamak için önemli bir ölçümdür. Maksimum kalp atış hızı genellikle yaşa göre hesaplanır ve kişinin yaşının 220’den çıkarılmasıyla hesaplanır. Örneğin, 50 yaşındaki bir kişinin yaşa bağlı tahmini maksimum kalp atış hızı dakikada 170 atımdır (bpm). Ancak bunun genelleştirilmiş bir formül olduğunu ve bireysel farklılıkların dikkate alınması gerektiğini unutmamak önemlidir.

Taşikardiyi Anlamak: Yüksek Kalp Atış Hızı
Artan kalp atış hızına tıbbi olarak “taşikardi” adı verilir. Taşikardi, egzersiz gibi aktivitelere veya sinüs taşikardisi olarak bilinen stres içeren durumlara verilen normal bir fizyolojik yanıt olabilir. Özellikle sinüs taşikardisinin başlı başına bir hastalıktan çok bir semptom olduğu düşünülür. Ancak taşikardi, tıbbi müdahale gerektirebilecek düzensiz kalp ritimleri veya aritmilerden kaynaklanan patolojik de olabilir.

Kalp Atış Hızı Türleri

Farklı kalp atış hızı türlerini anlamak, kardiyovasküler sağlığı yorumlamak için önemlidir. Aşağıda dikkate değer bir ek kategoriyle birlikte üç ana tür bulunmaktadır:

• Bradikardi: Kalp atış hızının 60 bpm’nin altında olması olarak tanımlanır. Bu, bazı kişiler için tıbbi bir soruna işaret etse de, sporcular veya fiziksel durumu iyi olan kişiler, herhangi bir sağlık sorunu olmaksızın doğal olarak daha düşük dinlenme kalp atış hızına sahip olabilir.
• Taşikardi: Daha önce de belirtildiği gibi, kalbin 100 bpm’yi aşan bir hızda atması durumudur. Sebepler fiziksel efordan aritmi gibi tıbbi durumlara kadar değişir.
• Fibrilasyon: Bu tip, kalbin pompalamak yerine titreştiği kaotik, düzensiz bir ritim içerir. Bu acil müdahale gerektiren ciddi bir tıbbi durumdur.
• Erken Kasılma: Bu tutarlı bir kalp atış hızı türü değil, ara sıra kalp atışlarının erken ortaya çıktığı bir durumdur. Genellikle iyi huylu olsa da, sık görülen prematüre kasılmalar daha ileri değerlendirmeyi gerektirebilir.

Kalp atış hızı, kişinin kardiyovasküler sağlığının kritik bir göstergesi olarak hizmet eder. Üst sınırlarını, artan oranlarını ve farklı türlerini anlamak, hem kendi kendine izlemede hem de profesyonel tıbbi değerlendirmelerde yardımcı olur. Taşikardi, bradikardi ve fibrilasyon gibi farklılıklar daha fazla araştırma ve tıbbi müdahaleyi gerektirebilir.

Tarihçesi

Maksimum kalp atış hızı (MHR), maksimum efor sırasında kalbinizin dakikada atabileceği en yüksek sayıdır. Bu, kardiyovasküler kondisyonunuzun bir ölçüsüdür ve egzersiz için hedef kalp atış hızı bölgelerinizi hesaplamak için kullanılabilir.

MHR ilk olarak 19. yüzyılda Alman fizyolog Carl Ludwig tarafından ölçüldü. Ludwig, egzersiz sırasında atın kalp atışlarını kaydetmek için kimograf adı verilen bir cihaz kullandı. Kymograf, Ludwig’in dakika başına en yüksek atış sayısını ölçmek için kullandığı kalp atışının izini sürdü.

20. yüzyılda MHR, kişinin kardiyovasküler kondisyonunu değerlendirmek için kullanılmaya başlandı. Araştırmacılar, MHR’si daha yüksek olan kişilerin, MHR’si daha düşük olan kişilere göre daha zinde olma eğiliminde olduklarını buldu. MHR artık sporcular ve fitness tutkunları tarafından ilerlemelerini takip etmek ve performanslarını iyileştirmek için kullanılıyor.

• MHR’niz dinlenme kalp atış hızınızla aynı değildir. Dinlenme kalp atış hızınız, dinlenirken kalbinizin dakikadaki atış sayısıdır. MHR’niz, maksimum efor sırasında kalbinizin dakikada atabileceği en yüksek sayıdır.
• Yaşlandıkça MHR’niz azalır. Bunun nedeni kalp kasınızın yaşla birlikte zayıflamasıdır.
• MHR’niz yaş, cinsiyet, kondisyon düzeyi ve rakım gibi çeşitli faktörlerden etkilenir.
• Heart dergisinde yayınlanan bir çalışma, MHR’si yüksek olan kişilerin daha uzun yaşama eğiliminde olduğunu buldu.
• Bazı insanlar MHR’nizin genel sağlığınızın bir işareti olduğuna inanıyor. Ancak bu mutlaka doğru değildir. Kalp hastalığı ve tiroid sorunları gibi belirli tıbbi rahatsızlıkları olan kişilerin MHR değerleri daha düşük olabilir.

Tarihsel Anekdotlar

• 1960’larda Amerikalı doktor Kenneth Cooper, Cooper 12 Dakikalık Koşu adı verilen bir kondisyon testi geliştirdi. Bu test, bir kişinin 12 dakikada koşabileceği mesafeye dayanmaktadır. Cooper, test için hedef kalp atış hızı bölgesini hesaplamak amacıyla MHR’yi kullandı.
• 1970’lerde Amerikalı doktor George Sheehan sporcu yetiştirmek için MHR’yi kullanmaya başladı. Sheehan, belirli bir kalp atış hızı bölgesinde egzersiz yapmaya dayanan “kalp atış hızı antrenmanı” adı verilen bir antrenman yöntemi geliştirdi.
• 1980’lerde Amerikalı doktor James O’Keefe, egzersizin kalp üzerindeki etkilerini incelemek için MHR’yi kullanmaya başladı. O’Keefe’nin araştırması, egzersizin kardiyovasküler sağlık için öneminin ortaya çıkmasına yardımcı oldu.

Kaynak

1. Thaler, M. S. (2015). “The Only EKG Book You’ll Ever Need” (8th ed.). Wolters Kluwer Health.
2. Goldberger, A. L. (2017). “Clinical Electrocardiography: A Simplified Approach” (9th ed.). Elsevier Health Sciences.
3. Tanaka, H., Monahan, K. D., & Seals, D. R. (2001). Age-predicted maximal heart rate revisited. Journal of the American College of Cardiology, 37(1), 153-156.
4. Shen, W. K., Sheldon, R. S., Benditt, D. G., Cohen, M. I., Forman, D. E., Goldberger, Z. D., … & Tirasawadichai, T. (2017). 2017 ACC/AHA/HRS Guideline for the Evaluation and Management of Patients With Syncope. Journal of the American College of Cardiology, 70(5), e39-e110.