“İsot reçeli” tabirinin kökeni Türk diline ve mutfak kültürüne dayanmaktadır. “İsot”, güneşte kurutularak baharat haline getirilen özel bir tür Türk biberini ifade ederken, “reçeli” ise reçelin Türkçe terimidir. Öte yandan “Isot reçeli”, orijinal terimin İngilizce konuşanlar için daha anlaşılır olmasını sağlamak üzere tasarlanmış bir harf çevirisidir. Esasen her iki terim de aynı ürünü ifade eder: Esas olarak isot biberinden yapılan benzersiz, baharatlı-tatlı bir reçel.

İsot reçeli Şanlıurfa’da o kadar seviliyor ki her yıl bu isot festivali yapılıyor.
İsot reçeli, baharatlı tadı nedeniyle bazen “şeytan reçeli” olarak da anılır.
İsot reçeli, isot reçeli dondurması, isot reçeli çikolatası, isot reçeli keki gibi çeşitli yemeklerin yapımında kullanılabilmektedir.

Malzemeler ve Hazırlanışı

Önemli bileşenler

İsot biberi
Şeker
Limon suyu
Pektin (isteğe bağlı)

Yöntem
Biberler önce yeniden sulandırılır ve ardından bir macun oluşturmak üzere harmanlanır. Karışıma şeker ve limon suyu eklenerek reçel istenilen kıvama gelinceye kadar pişirilir. Bazı varyasyonlar, reçelin sertleşmesine yardımcı olmak için pektin içerebilir.

Mutfak Kullanımları
İsot reçeli ekmek ve krakerlerin üzerine sürülebilir, hamur işlerinde dolgu olarak kullanılabilir, et ve peynirlerin yanında çeşni olarak da servis edilebilir. Gurme bir malzeme olarak Batı mutfağında giderek kendine yer bulan, baharatlı ve tatlının eşsiz bir karışımını sunuyor.

Beslenme Bilgileri

Tüm reçeller gibi isot reçelinde de şeker oranı yüksektir ancak aynı zamanda antiinflamatuar özelliklere sahip olduğu gösterilen biberlerden elde edilen kapsaisin de içerir.

Kültürel Etki
İsot reçeli Türkiye’de yerli bir ürün olarak kalırken, eşsiz lezzet kombinasyonu dünya çapında ilgi toplayarak daha fazla insanı Türk mutfağının incelikleriyle tanıştırdı.

İster isot reçeli, ister Urfa reçeli deyin, bu lezzet, çoğu kişinin alışık olduğu geleneksel tatlı reçellerin ötesine geçen bir lezzet serüveni sunuyor. Baharatlı tadı ve tatlı tabanı, onu sadece bir çeşni değil, aynı zamanda zengin Türk mutfağından küçük bir tat sunan bir sohbet başlatıcı haline getiriyor.

Tarihsel arka plan

İsot biberinin Türkiye’de özellikle güneydoğu bölgesinde zengin bir tarihi vardır. Eşsiz toprak ve iklim koşullarının biberin farklı lezzet profiline katkıda bulunduğu Urfa ili ile özellikle ilişkilendirilmektedir. Baharat olarak kullanımına kıyasla daha yeni bir uygulama olsa da isotun reçel haline getirilmesinin kökleri, tatlı ve baharatlı tatların bir araya getirildiği yerel mutfak geleneklerine kadar uzanıyor.

İsot reçeli veya isot reçeli, güneşte kurutulmuş kırmızı biber çeşidi olan isot biberinden yapılan geleneksel bir Türk çeşnisidir. Yüzyıllardır üretildiği Türkiye’nin güneydoğusundaki Şanlıurfa şehrine özgüdür.

İsot reçeli’nin bilinen en eski sözü, Osmanlı aşçısı Mehmet Efendi’nin 17. yüzyılda yazdığı bir yemek kitabında yer almaktadır. Tarifte isot biberi, şeker ve sirkenin koyu bir reçel oluşana kadar birlikte pişirilmesi gerekiyordu.
19. yüzyılda isot reçeli Avrupa’ya ihraç edildi ve burada aristokrasi arasında popüler hale geldi.
Birinci Dünya Savaşı sırasında isot reçeli Türk askerleri tarafından moral yükseltici olarak kullanıldı.
1960’lı yıllarda Hacı Murat adlı Türk filminde isot reçeli yer aldı ve bu çeşnin ülke çapında yaygınlaşmasına yardımcı oldu.
2011 yılında isot reçeli, Avrupa Birliği tarafından Korumalı Menşe İsmi (PDO) statüsüne layık görüldü.

Başlangıçta et yemeklerine çeşni olarak kullanılan İsot reçeli, günümüzde kahvaltı tabaklarından salatalara, sandviçlere kadar pek çok farklı yemekte kullanılmaktadır. Aynı zamanda Türk mutfağında da popüler bir malzemedir.

İsot reçeli yüzyıllardır insanların severek tükettiği lezzetli ve çok yönlü bir çeşnidir. Türk mutfağının eşsiz bir parçası ve değerli bir kültürel mirastır.

Kaynak

Şanlı, E., Türker, I., & Sipahioglu, O. (2015). “Evaluation of capsaicinoid composition in different parts of isot pepper (Capsicum annuum L.) during ripening periods.” Food Chemistry, 175, 447-452.
Özcan, T., & Arslan, D. (2011). “Phenolic profile and antioxidant activity of various extracts from isot pepper (Capsicum annuum L.)”. Food Research International, 44(6), 1867-1873.