Sinonim: Barsak Tıkanıklığı,
Antik yunanca’da εἰλεός (eileós) bükülme —> “İleus” kelimesi ilk olarak 17. yüzyılda ince bağırsakta bir tıkanıklığın olduğu bir durumu tanımlamak için kullanılmıştır.
Özellikle İleum olmak üzere bağırsağın kısmi veya tamamen tıkanmasıdır. Koliğe, kusmaya, kabızlığa, ateş ve dehidrasyona sebep olur.
İçindekiler
Klinik Belirtiler:
İleus tipik olarak karında şişkinlik, ağrı, kabızlık ve gaz çıkaramama ile kendini gösterir. Bazı kişilerde kusma da görülebilir. Muayenede karın hassas olabilir ve bağırsak sesleri azalmış veya yok olabilir.
İki ana ileus türü vardır:
- Mekanik ileus: Buna ince bağırsaktaki bir tıkanıklık neden olur. Tıkanıklık tümör, yara izi veya fıtık gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
- Paralitik ileus: Bu durum ince bağırsaktaki kas kasılmalarının eksikliğinden kaynaklanır. Kas kasılmalarının olmaması ameliyat, enfeksiyon veya elektrolit dengesizliği gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Tanı Kriterleri:
İleus tanısı genellikle klinik belirti ve semptomlara dayanarak konur ve karın röntgenleri veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları dahil olmak üzere görüntüleme çalışmalarıyla doğrulanır. Bunlar şişmiş bağırsak halkalarını ve hava-sıvı seviyelerini gösterebilir. Karın ağrısının diğer nedenlerini ekarte etmek ve hastanın elektrolit seviyelerini ve genel sağlığını değerlendirmek için kan testleri de yapılabilir.
Tedavi Kılavuzları:
İleus yönetimi öncelikle aşağıdakiler gibi destekleyici bakımı içerir:
- Dehidrasyonu önlemek için intravenöz sıvılar
- Herhangi bir dengesizliği düzeltmek için elektrolit replasmanı
- Ağızdan gıda ve sıvı alımının geçici olarak durdurulması
- Ağır vakalarda mideyi açmak ve semptomları hafifletmek için nazogastrik tüp
- Bağırsak istirahati, bağırsağın iyileşmesi için zaman tanır
İleusun altında yatan nedenin de ele alınması gerekir. Bu, enfeksiyonların antibiyotiklerle tedavi edilmesini, varsa tıkanıklığın giderilmesini veya bağırsak iskemisi veya perforasyon riski olan ciddi vakalarda ameliyatı içerebilir.
Operatif yönetim
- Eğer hastanın uzun zamandır dışkılamamışsa, karında yaraları görülüyorsa ve karın ağrısı varsa, sıvı replasmanı ve Analjetik (Buscopan/Novalgin veya Perfalgan) iv verilmesi gerekir.
- Eğer rektal muayenede dışkı görülmemişse, boş batın röntgeninde hava-sıvı seviyesi tanımlanıyorsa, eğer hasta kusuyorsa, mide sondajı takılarak Gastrograffin passajı görüntülenir. Eğer sindirim yolunda tıkanma rastlanılırsa OP’ye alınır.
Prognoz
İleusun prognozu altta yatan nedene ve durumun ciddiyetine bağlıdır. Genel olarak, tıkanıklık derhal giderilirse mekanik ileus için prognoz iyidir. İleusun nedeni başarılı bir şekilde tedavi edilirse paralitik ileus için de prognoz iyidir.
Tarihçe
İleusun tarihi antik çağlara kadar uzanmaktadır. Yunan hekim Hipokrat (MÖ 460-370) bu durumu ilk tanımlayanlardan biridir. Bu durumu “bağırsak şişmesi” anlamına gelen “enteroklizis” olarak adlandırmıştır.
17. yüzyılda İngiliz doktor Thomas Willis (1621-1675) ileusu daha fazla araştırdı. Mekanik ileus ve paralitik ileus gibi farklı ileus türlerini adlandırdı.
18.yüzyılda Alman doktor Rudolf Virchow ileus anlayışımızda önemli ilerlemeler kaydetti. Mekanik ileusa adezyonlar, fıtıklar ve tümörler dahil olmak üzere çeşitli faktörlerin neden olabileceğini gösterdi. Ayrıca paralitik ileusa enfeksiyonlar, elektrolit dengesizlikleri ve ilaçlar dahil olmak üzere çeşitli durumların neden olabileceğini gösterdi
19. yüzyılda Alman doktor Johann Peter Frank (1745-1821) ileus üzerinde daha fazla çalışmıştır. İleus için bugün hala kullanılan bir sınıflandırma sistemi geliştirmiştir.
Günümüzde ileus iyi anlaşılmış bir durumdur. Acil tedavi gerektiren tıbbi bir acil durumdur.
Kaynak:
- Markogiannakis, H., Messaris, E., Dardamanis, D., Pararas, N., Tzertzemelis, D., Giannopoulos, P., … & Bramis, J. (2007). Acute mechanical bowel obstruction: Clinical presentation, etiology, management and outcome. World Journal of Gastroenterology: WJG, 13(3), 432.
- Delaney, C. P. (2017). Netter’s surgical anatomy and approaches. Elsevier Health Sciences.
- Towne, J. B., & Bernhard, V. M. (1980). Intestinal obstruction. The American Journal of Surgery, 139(1), 39-46.
