Tahmini okuma süresi: 3 dakika

Gıda zehirlenmesinin Latince karşılığı “intoxicatio cibaria”dır. Kirlenmiş gıdaların tüketilmesinden kaynaklanan herhangi bir hastalık için kullanılan genel bir terimdir. Gıda zehirlenmesinin belirtileri, sorumlu olan bakteri veya virüsün türüne bağlı olarak değişebilir ancak genellikle mide bulantısı, kusma, ishal ve karın kramplarını içerir. Ağır vakalarda gıda zehirlenmesi dehidrasyona, şoka ve hatta ölüme yol açabilir.

  • “Venenum alimentare”: Bu, zehirli bir maddenin neden olduğu gıda zehirlenmesi için daha spesifik bir terimdir.
  • “Intoxicatio alimentarum”: Bu, ister doğal olarak oluşan bir toksin, ister bakteriler tarafından üretilen bir toksin olsun, bir toksinin neden olduğu gıda zehirlenmesi için genel bir terimdir.
  • “Enterocolitis infectiosa”: Bu, özellikle bağırsakları etkileyen gıda zehirlenmesi için kullanılan bir terimdir.
  • “Salmonelloz”: Salmonella bakterisinin neden olduğu bir tür gıda zehirlenmesidir.
  • “Botulizm”: Clostridium botulinum bakterisinin neden olduğu ciddi bir gıda zehirlenmesi türüdür.

Gıda zehirlenmesi, kontamine yiyecek veya içeceklerin tüketilmesinden kaynaklanan akut bir hastalıktır. Bu, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen yaygın ancak önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. Semptomların şiddeti hafif rahatsızlıktan yaşamı tehdit eden durumlara kadar değişebilir.

Nedenler

Bakteriyel

  • Salmonella
  • E. coli
  • Listeria
  • Kampilobakter

viral

  • Nörovirüs
  • Rotavirüs
  • Hepatit a

Kimyasal

  • Tarım ilacı
  • Ağır metaller
  • Parazit
  • Giardia
  • Kriptosporidyum

Belirtiler

Yaygın semptomlar genellikle kontamine gıda tüketildikten sonraki saatler veya günler içinde ortaya çıkar ve şunları içerir:

  • Mide bulantısı
  • Kusma
  • İshal
  • Karın krampları
  • Ateş
  • Dehidrasyon

Yönetmek

Tıbbi tedavi

  • Rehidrasyon (oral rehidrasyon tuzları veya intravenöz sıvılar)
  • Antibiyotikler (bakteri vakalarında)
  • Antiviral ilaçlar (viral vakalarda)
  • Evde yapılan ilaçlar
  • Bol sıvı
  • Dinlenmek
  • Semptomlar azalana kadar katı gıdalardan kaçınmak

Önleme

  • Yiyeceklerin uygun şekilde işlenmesi ve saklanması
  • Yiyecekleri güvenli sıcaklıklarda pişirmek
  • Düzenli el yıkama
  • Çiğ veya az pişmiş et ve yumurtalardan kaçınmak

Gıda zehirlenmesi günlük yaşamı bozabilir ve ciddi sağlık sonuçlarına yol açabilir. Semptomların erken tanımlanması ve hızlı tedavi, riskleri azaltabilir ve iyileşmeyi hızlandırabilir. Önleme çok önemlidir ve genellikle güvenli gıda hazırlama ve iyi hijyen gibi basit önlemleri içerir.

Tarih

Gıda zehirlenmesi insanlık tarihi kadar eski bir beladır. Gıda bilimi ve hijyendeki gelişmelerle birlikte yaygınlığı önemli ölçüde azalmış olsa da küresel bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ediyor. Tarihini anlamak ve bazı ilgi çekici gerçekleri ortaya çıkarmak, bu kalıcı sorun hakkında fikir verebilir.

Antik Uygarlıklar

Kayıtlar, kirli gıdalara karşı hiyerogliflerde görünen uyarılar nedeniyle eski Mısır’da gıda kaynaklı hastalıkların mevcut olduğunu gösteriyor.

Ortaçağ

Ortaçağda, gıda güvenliği konusundaki bilgi eksikliği ve soğutma eksikliği, gıda kaynaklı hastalıkların sık sık ortaya çıkmasına neden oldu.

Sanayi devrimi

Konserve gıdaların seri üretimi, botulizm gibi yeni riskleri beraberinde getirerek güvenlik düzenlemelerinin geliştirilmesine yol açtı.

Upton Sinclair’in 1906 tarihli romanı “The Jungle”, et paketleme tesislerindeki kötü koşulları ortaya çıkardı ve ilk federal et denetim yasasının çıkarılmasına yol açtı.
Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) 1906 yılında kuruldu ve gıda güvenliği düzenlemelerini uygulama konusundaki rolü yıllar geçtikçe genişledi.

Modern çağ

  1. yüzyılda gıda kaynaklı salgınlar küresel olaylar haline geldi ve genellikle çözüm için uluslararası işbirliği gerektiriyor.
  • Hızlı Salgın Tespiti: Genetik sıralamadaki ilerlemeler, bir salgından sorumlu bakteri türünün genellikle birkaç saat içinde hızlı bir şekilde tanımlanmasına olanak tanır.
  • Bağışıklık Yok: Bazı hastalıkların aksine, bir gıda zehirlenmesinden sağ çıkmak, genellikle gelecekteki olaylara karşı bağışıklık kazandırmaz.
  • Beş Saniye Kuralı bir Efsanedir: Yaygın inanışın aksine yere düşen yiyecekler anında kirlenebilir.
  • Yüksek Maliyet: Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, gıda zehirlenmesi yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde yıllık tahmini 15,6 milyar dolarlık sağlık bakımı maliyetine yol açmaktadır.
  • Doğal, Güvenli Anlamına Gelmez: Birçok kişi doğal, organik gıdaların gıda zehirlenmesine neden olma ihtimalinin daha düşük olduğunu varsayar, ancak bunlar bakteriyel kontaminasyona karşı bağışık değildir.
  • Aerosol Bulaşması: Norovirüs gibi bazı gıda zehirlenmesi türleri, enfekte bir kişi kustuğunda veya ishal olduğunda hava yoluyla da bulaşabilir.

Kaynak:

  1. Scallan, E., Hoekstra, R. M., Angulo, F. J., Tauxe, R. V., Widdowson, M. A., Roy, S. L., … & Griffin, P. M. (2011). Foodborne illness acquired in the United States—major pathogens. Emerging infectious diseases, 17(1), 7-15.
  2. Tarr, P. I., Gordon, C. A., & Chandler, W. L. (2005). Shiga-toxin-producing Escherichia coli and haemolytic uraemic syndrome. The Lancet, 365(9464), 1073-1086.
  3. Gould, L. H., Walsh, K. A., Vieira, A. R., Herman, K., Williams, I. T., Hall, A. J., & Cole, D. (2013). Surveillance for Foodborne Disease Outbreaks — United States, 1998–2008. CDC.
  4. Nestle, M. (2002). Food Politics: How the Food Industry Influences Nutrition and Health. University of California Press.
Facebook Yorumları