Ferula cins adı, Latince “çubuk” veya “kırbaç” anlamına gelen ferula kelimesinden türetilmiştir. Bunun nedeni bitkinin bir zamanlar çubuk ve kamçı yapımında kullanılmış olmasıdır. Özel epitet communis Latince’de “yaygın” anlamına gelir.

Yaygın olarak Dev Rezene olarak bilinen Ferula communis, havuçgiller (Apiaceae) familyasına ait çok yıllık uzun bir bitkidir. Ortak adı mutfak rezenesi (Foeniculum vulgare) ile yakın bir ilişki olduğunu düşündürse de, aynı aileye ait olmalarına rağmen aynı bitki değildirler.

Özellikleri

Boyu 3 metreye kadar ulaşan Dev Rezene, sağlam bir gövdeye ve şemsiye benzeri bir yapı oluşturan çok sayıda dala sahiptir. Yapraklar geniş oval bölümlere sahip üç yüzlüdür ve bitki büyük bileşik şemsiyeler halinde sarı çiçekler taşır. Bu bitkinin ayırt edici bir özelliği, çeşitli amaçlar için kullanılabilen içi boş gövdesidir.

Bitki, geleneksel olarak bitkisel ilaçlarda kullanılan güçlü bir reçineli koku yayar. Ancak reçine, temas halinde ciltte tahrişe ve kabarmaya neden olabilir. Özellikle, Ferula communis bazı toksik özelliklere sahiptir ve yutulmamalıdır.

Habitat ve İklim

Ferula communis Akdeniz bölgesine, özellikle de Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya’ya özgüdür. Tipik olarak kayalık yamaçlarda ve kuru topraklarda yetişir ve tarlalarda, yol kenarlarında ve ekilmemiş arazilerde yaygın bir manzaradır.

Dev Rezene, ılıman, yağışlı kışlar ve sıcak, kuru yazlarla karakterize edilen Akdeniz iklimine adapte olmuştur. Kuraklığa ve kötü toprak koşullarına dayanabilen dayanıklı bir bitkidir, bu nedenle genellikle engebeli, ekilmemiş arazilerde yetişirken bulunabilir.

Hasat ve Kullanım

Dev Rezene genellikle bitkinin çiçek açtığı ilkbahar ve yaz aylarında reçinesi için hasat edilir. “Asafoetida” olarak bilinen reçine, Orta Doğu ve Hint yemeklerinde yaygın bir tatlandırıcıdır. Ancak, daha önce de belirtildiği gibi, bitki zehirlidir ve uygun hazırlık yapılmadan yutulmamalıdır. Ayrıca, bitkinin diğer kısımları sindirim sorunlarına ve cilt tahrişine neden olabileceğinden, mutfak uygulamalarında kullanımı genellikle reçine ile sınırlıdır.

Besin Değeri

Ferula communis genellikle besin değeri için tüketilmese de, reçine, potansiyel tıbbi faydaları için incelenmiş olan ferulik asit, umbelliferon ve farnesiferoller gibi bazı bileşikler içerir. Bununla birlikte, toksik özellikleri nedeniyle, bitki tipik olarak bir gıda kaynağı olarak kullanılmaz ve bu nedenle beslenme profili iyi çalışılmamıştır.

Yeme Alışkanlıkları

Ortak adına rağmen Ferula communis’in mutfak rezenesi ile karıştırılmaması gerektiğini belirtmek çok önemlidir. Dev Rezene, toksisitesi nedeniyle genellikle yemek pişirmede kullanılmaz. Ancak reçinesi, toksik unsurları gidermek için uygun şekilde hazırlandıktan sonra bazı Orta Doğu ve Hint mutfaklarında az miktarda kullanılır.

Her zaman olduğu gibi, Ferula communis veya başka bir bitkiyi tipik olmayan bir şekilde kullanmayı düşünüyorsanız, bunu bilgili bir profesyonelin rehberliğinde yapmanız önemlidir.

Tarih

Ferula communis, Akdeniz ve Doğu Afrika ormanlık ve çalılık alanlarında bulunan uzun boylu, çok yıllık otsu bir bitkidir. Antik çağda lazer veya narteks olarak bilinirdi.

Bitki eski Yunanlılar ve Romalılar tarafından ilaç ve reçine kaynağı olarak kullanılmıştır. Reçine, laserpicium adı verilen bir tür tütsü yapımında kullanılırdı. Bitki ayrıca süksinum adı verilen bir tür zehir yapımında da kullanılmıştır.

Orta Çağ’da Ferula communis mide ağrısı, ishal ve ateş gibi çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmıştır. Bitki ayrıca bir tür öksürük şurubu yapımında da kullanılmıştır.

Bugün, Ferula communis dünyanın bazı bölgelerinde geleneksel tıpta hala kullanılmaktadır. Bitki ayrıca çeşitli tıbbi özelliklere sahip bir tür uçucu yağ yapmak için de kullanılmaktadır.

Ferula communis nispeten yaygın bir bitkidir, ancak habitat kaybı ve aşırı hasat nedeniyle bazı tehditlerle karşı karşıyadır. Bitki, yayılış alanının bazı bölümlerinde hassas türler listesinde yer almaktadır.