Colocasia, “kamış” veya “yenilebilir yumru” anlamına gelen Yunanca kolokassion kelimesinden türetilmiştir.
Esculenta, “yenilebilir” anlamına gelen Latince esculentus kelimesinden türetilmiştir.
Yaygın olarak taro olarak bilinen Colocasia esculenta, esas olarak yenilebilir nişastalı yumruları için bir kök sebze olarak ve aynı zamanda bir yaprak sebze olarak yetiştirilen tropikal bir bitkidir. Güneydoğu Asya ve Güney Hindistan’a özgüdür ancak dünyanın birçok yerinde yetiştirilmektedir.
İçindekiler
Botanik:
- Aile: Araceae
- Yapraklar: Büyük, kalp şeklinde ve peltat, yani yaprak sapı yaprağın kenarına değil ortasına yapıştırılmıştır. Bu yapraklara boyutları ve şekilleri nedeniyle bazen “fil kulakları” denir.
- Çiçekler: Araceae’de yaygın olan spadix ve spathe tipi çiçek salkımına sahiptir. Spathe, olgunlaştığında soluk sarıdır.
- Yumrular: Yuvarlak ila uzunlamasına, lifli bir dış tabaka ile. Et, çeşide bağlı olarak beyaz, pembe veya mor olabilir.
Kullanım Alanları:
Mutfak Kullanımları:
- Kökler: Pişirdikten sonra patatese benzer şekilde ezilebilir, haşlanabilir veya kızartılabilir. Birçok tropik diyetin temelini oluştururlar.
- Yapraklar: İyi pişirildikten sonra çeşitli yemeklerde kullanılır (ağzı ve boğazı tahriş edebilen kalsiyum oksalat kristalleri nedeniyle çiğ olarak yenemezler).
- Süs: Bazı Colocasia esculenta çeşitleri, özellikle koyu veya alacalı yaprakları olanlar, süs bitkisi olarak yetiştirilir.
- Tıbbi: Bazı geleneksel kültürlerde bitkinin çeşitli kısımları, böcek ısırıklarını, apseleri tedavi etmek gibi tıbbi amaçlar için kullanılır ve hatta idrar söktürücü olarak kullanılır.
Beslenme:
Taro, iyi bir diyet lifi ve karbonhidrat kaynağıdır. Ayrıca E ve B6 vitaminleri ile magnezyum, fosfor, potasyum ve çinko gibi mineraller açısından da zengindir.
Yetiştirme:
- Toprak: Organik maddece zengin, iyi drene olan toprağı tercih eder.
- İklim: Nemli, tropik ve subtropikal iklimlerde gelişir.
- Üreme: Tipik olarak bitkinin tabanında büyüyen küçük yumrular veya “emiciler” kullanılarak yapılır.
- Hasat: Bitkinin yumruları genellikle ekimden 6-12 ay sonra hasata hazır hale gelir.
Kültürde Önemi:
Taro birçok toplumda kültürel öneme sahiptir. Örneğin Hawai kültüründe taro bitkisinin tüm yiyecekler arasında en büyük yaşam gücüne sahip olduğuna inanılır. Tarodan yapılan geleneksel Hawai yemeğine “poi” denir.
Önlemler:
Taro bitkisinin hem yaprakları hem de kökü, çiğ yenildiğinde ağızda ve boğazda batma hissine neden olabilen kalsiyum oksalat kristalleri içerir. Bu kristalleri nötralize etmek için taroyu tüketmeden önce iyice pişirmek önemlidir.
Tarih
“Taro” kelimesi ayrıca Colocasia esculenta’ya atıfta bulunmak için kullanılır. “Taro” kelimesinin Polinezya “talo” kelimesinden türediği düşünülmektedir.
Colocasia esculenta’nın Güneydoğu Asya’da ortaya çıktığı düşünülmektedir. Binlerce yıldır yetiştirilmektedir ve şu anda dünya çapında birçok tropikal ve subtropikal bölgede yetiştirilmektedir.
Colocasia esculenta, büyük, kalp şeklinde yaprakları olan yumrulu bir bitkidir. Soğan veya yumru, bitkinin yenilebilir kısmıdır. Taro, kaynatma, kızartma ve fırınlama dahil olmak üzere çeşitli şekillerde pişirilebilir. İyi bir karbonhidrat, lif ve vitamin kaynağıdır.
Colocasia esculenta’nın bilimsel adı ilk olarak 1753’te Carl Linnaeus tarafından yayınlandı.
Colocasia esculenta, filodendron, barış zambağı ve calla lilyum gibi bitkileri de içeren Araceae ailesinin bir üyesidir.
Colocasia esculenta oldukça değişken bir türdür ve birçok farklı çeşidi vardır.
Taro, birçok tropikal ve subtropikal bölgede önemli bir gıda ürünüdür. Asya, Afrika ve Pasifik Adaları’nın birçok yerinde temel gıda maddesidir.
Uygun şekilde hazırlanmamışsa taro zehirli olabilir. Yapraklar ve soğan, ağızda ve boğazda tahrişe neden olabilen kalsiyum oksalat kristalleri içerir.
Kaynak:
- Bradbury, J. H., & Holloway, W. D. (1988). Chemistry of tropical root crops: significance for nutrition and agriculture in the Pacific. Australian Centre for International Agricultural Research.
- Onwueme, I. C. (1978). The tropical tuber crops: yams, cassava, sweet potato, and cocoyams. John Wiley & Sons.
- Walter, A., & Sam, C. (2002). Fruits of Oceania. Australian Centre for International Agricultural Research.
