“Bruselloz” terimi, hastalığa neden olan bakterinin adı olan Brucella‘dan türetilmiştir. Brucella cinsi adını, 1887 yılında ölen askerlerin dalaklarından Malta hummasına (günümüzde bruselloz olarak bilinmektedir) neden olan bakteriyi ilk kez izole eden İngiliz mikrobiyolog ve patolog Sir David Bruce‘dan almıştır. “Bruselloz” adı daha sonra bu bakterilerin neden olduğu hastalığı tanımlamak için Brucella cins adından türetilmiştir.

Bruselloz, Brucella cinsi bakterilerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. İnsanları etkileyen en yaygın türler Brucella melitensis, Brucella abortus ve Brucella suis’tir. Hastalık öncelikle enfekte hayvanlarla veya peynir gibi kontamine, pastörize edilmemiş süt ürünlerinin tüketilmesi gibi ürünleriyle doğrudan temas yoluyla insanlara bulaşır.

Epidemiyoloji:

Bruselloz dünya çapında yayılım gösteren zoonotik bir hastalıktır, ancak yaygınlığı bölgeler arasında önemli farklılıklar gösterir. Hastalık, hayvancılığın yaygın olduğu ve hayvan aşılama ve süt pastörizasyonu gibi kontrol önlemlerinin tutarlı bir şekilde uygulanmadığı bölgelerde daha yaygındır.

İnsan brusellozunun en sık görüldüğü bölgeler arasında Akdeniz Havzası, Orta Doğu, Orta ve Güney Amerika’nın bazı bölgeleri, Karayipler, Sahra altı Afrika ve Asya’nın bazı bölgeleri yer almaktadır. Bu bölgelerde hastalık öncelikle çiftçiler, veterinerler ve mezbaha çalışanları gibi hayvanlara veya hayvansal ürünlere mesleki olarak maruz kalan kişileri etkilemektedir.

Brusellozun görülme sıklığı, hayvan aşılaması, gözetim, test ve enfekte hayvanların itlafı gibi etkili kontrol önlemleri nedeniyle birçok gelişmiş ülkede azalmıştır. Ancak hastalık, bu önlemlerin tam olarak uygulanmadığı düşük ve orta gelirli ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.

Sonuç olarak, brusellozun teşhisi kan kültürü, serolojik testler, moleküler yöntemler ve bazen de görüntüleme çalışmalarını içerir. Brusellozun epidemiyolojisi bölgeler arasında farklılık göstermekte, hayvancılığın yaygın olduğu ve kontrol önlemlerinin tutarlı bir şekilde uygulanmadığı bölgelerde daha yüksek insidans oranları görülmektedir.

Brusellozun bulaşması:

Bruselloz insanlara çeşitli yollarla bulaşabilir:

• Enfekte hayvanlarla veya onların vücut sıvılarıyla doğrudan temas: Çiftçiler, veterinerler ve mezbaha çalışanları gibi hayvanlarla yakın çalışan kişiler, enfekte hayvanlarla veya kan, idrar ve plasenta gibi vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla enfekte olma riski daha yüksektir.
• Soluma: Brusella bakterileri aerosol haline gelebilir ve kontamine toz veya aerosollerin solunması enfeksiyona yol açabilir.
• Yutma: Süt ve peynir gibi kontamine, pastörize edilmemiş süt ürünlerinin tüketilmesi bruselloz için yaygın bir bulaşma yoludur.

Peynir yoluyla bulaşma:

Pastörize edilmemiş sütten yapılan peynir önemli bir bruselloz bulaşma kaynağı olabilir. Brusella bakterileri peynirde uzun süre hayatta kalabilir, bu da peyniri hastalığın yayılması için potansiyel bir araç haline getirir.

Yumuşak peynirler, özellikle de koyun veya keçi sütünden yapılanlar, bruselloz salgınlarına karışmıştır. Enfekte hayvanlardan elde edilen süt peynir yapımında kullanıldığında, Brucella bakterisi peynirde canlı kalabilir ve potansiyel olarak onu tüketenleri enfekte edebilir. Pastörizasyon, Brucella bakterilerinin öldürülmesinde ve peynir yoluyla bulaşma riskinin azaltılmasında kritik bir adımdır.

Teşhis

Brusellozun teşhisi, spesifik olmayan semptomları ve başka hastalıklarla karıştırılma olasılığı nedeniyle zor olabilir. Bruselloz enfeksiyonunu doğrulamak için çeşitli tanı yöntemleri kullanılabilir:

• Kan kültürü: Brusella bakterilerinin kan kültürlerinden izolasyonu, bruselloz teşhisi için altın standart olarak kabul edilir. Bununla birlikte, zaman alıcı olabilir ve özellikle hastalığın kronik aşamasında düşük bir duyarlılığa sahip olabilir.
• Serolojik testler: Bu testler hastanın kanındaki Brucella bakterilerine karşı antikorları tespit eder. En yaygın serolojik testler arasında Rose Bengal Testi (RBT), Standart Tüp Aglütinasyon Testi (SAT) ve Enzim Bağlantılı İmmünosorbent Testi (ELISA) bulunmaktadır. Bu testler kan kültürlerinden daha hızlı olmakla birlikte, yanlış pozitif veya negatif sonuç verebilirler ve aktif enfeksiyon ile geçmiş maruziyet arasında ayrım yapamazlar.
• Moleküler yöntemler: Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) klinik örneklerde Brucella DNA’sını tespit etmek için kullanılan moleküler bir tekniktir. PCR yüksek hassasiyet ve özgüllüğe sahiptir ve hızlı sonuçlar sağlayabilir. Ancak, kaynakların sınırlı olduğu ortamlarda yaygın olarak bulunamayabilir.
• Görüntüleme çalışmaları: Brusellozun karaciğer, dalak veya eklemler gibi belirli organları etkilediği durumlarda, röntgen, ultrason veya MRI gibi görüntüleme çalışmaları komplikasyonların tespit edilmesine yardımcı olabilir ve ek tanısal bilgiler sağlayabilir.

Önleme ve kontrol:

Peynir yoluyla bruselloz bulaşma riskini en aza indirmek için çeşitli önlemler alınabilir:

• Pastörizasyon: Peynir yapmadan önce sütün pastörize edilmesi Brucella bakterilerini etkili bir şekilde öldürerek enfeksiyon riskini azaltır.
• Eğitim ve farkındalık: Çiftçilerin ve süt ürünleri üreticilerinin bruselloz riskleri ve pastörizasyonun önemi konusunda eğitilmesi hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir.
• Hayvan aşılaması: Çiftlik hayvanlarının Brusella enfeksiyonuna karşı aşılanması, hayvan popülasyonlarında bakterinin yaygınlığını azaltmaya yardımcı olabilir ve sonuçta insanlara bulaşma riskini azaltır.
• Gözetim ve testler: Brucella enfeksiyonu için hayvanların düzenli olarak test edilmesi ve süt ürünlerinin kontaminasyon açısından izlenmesi salgınların belirlenmesine ve kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
• Kişisel koruyucu önlemler: Hayvanlarla çalışan kişiler, enfeksiyon riskini en aza indirmek için koruyucu kıyafet giymek ve iyi hijyen uygulamak gibi uygun önlemleri almalıdır.

Sonuç olarak, bruselloz insanlara kontamine olmuş, pastörize edilmemiş peynir tüketimi yoluyla bulaşabilir. Peynir yapmadan önce sütün pastörize edilmesini sağlamak ve diğer önleyici tedbirleri uygulamak bulaşma riskini önemli ölçüde azaltabilir.