Tahmini okuma süresi: 3 dakika
  • Anksiyete bozuklukları aşırı, sürekli veya orantısız anksiyetenin eşlik ettiği bir grup ruhsal hastalıktır.
  • Olası semptomlar arasında çarpıntı, baş dönmesi, titreme, soğuk eller, nefes alma bozuklukları, uyku bozuklukları ve sindirim bozuklukları gibi fiziksel semptomlar yer alır.
  • Belirtiler kendiliğinden veya belirli bir tetikleyici sonucunda, örneğin belirli durumlarda, ebeveynlerden ayrı kalındığında veya bir nesne veya hayvanla karşılaşıldığında ortaya çıkabilir.
  • Anksiyete bozuklukları genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde başlar.
  • Kalıtım ve çocukluk travması gelişimde rol oynar.
  • Tedavi için psikoterapi ve bilişsel davranış terapisi önerilmektedir. Bazı antidepresanlar, antiepileptikler ve bitkisel ilaçların anksiyolitik özellikleri vardır.
  • Benzodiazepinler bağımlılık yapıcı olduklarından ve kesildiklerinde yoksunluk belirtilerine neden olduklarından sadece kısa bir süre için uygulanmalıdır.

Semptomlar

Aşağıda anksiyete bozuklukları ile ilişkili olası semptomların bir listesi yer almaktadır:

  • Kontrol edilmesi zor veya imkansız olan aşırı, ısrarcı, mantıksız ve orantısız kaygı.
  • Endişe, kaygı
  • Panik ataklar
  • Kaçma eğilimi
  • Çarpıntı, kardiyak aritmi
  • Baş dönmesi
  • Titreme, sarsılma, kas krampları, zayıf dizler
  • Ağız kuruluğu
  • Terleme, soğuk eller
  • Kabuslar
  • Yorgunluk, bitkinlik
  • Solunum problemleri, nefes darlığı
  • Bulantı ve kusma, hazımsızlık
  • Uyku bozuklukları
  • Konsantrasyon bozuklukları
  • Gerginlik
  • Parestezi
  • Depresyon, huzursuzluk, sinirlilik gibi ruhsal bozukluklar
  • Zehirleyici ve uyuşturucu madde kullanımı (aşırı ilaç kullanımı)
  • Anksiyete bozuklukları yaygındır. Sosyal ve mesleki faaliyetleri önemli ölçüde sınırlayabilirler. Etkilenenler genellikle kaygının farkındadır ve buna neden olan durumlardan kaçınarak tepki verirler. Anksiyete bozuklukları hala yeterince teşhis edilmemektedir ve toplum tarafından zayıflık (“kendini topla”) olarak yanlış anlaşılmaktadır.

Hastalık modelleri

DSM ve ICD’ye göre klinik tablolar şunları içerir

  • Panik bozukluklar, yani şiddetli rahatsızlık atakları.
  • Agorafobi (“klostrofobi”), örneğin kalabalıkta, tramvayda, otobüste, kuyrukta.
  • Yaygın anksiyete bozukluğu, günlük şeylerden, aktivitelerden ve durumlardan aşırı korkma.
  • Sosyal fobi (sosyal anksiyete bozukluğu), başkaları tarafından olumsuz değerlendirilme korkusu.
  • Spesifik fobiler, yani belirli bir nesne, durum, yer veya hayvandan korkma. Örneğin, yılan, örümcek, yükseklik, enjeksiyon korkusu, uçuş ve dişçi korkusu.
  • Ayrılık anksiyetesi, örneğin çocuklarda okula gitmemelerine neden olan ebeveynlerinden korkma.
  • Seçici mutizm: belirli bir sosyal durumda, örneğin okulda konuşamama.
  • Fiziksel veya ruhsal bir hastalıktan ya da madde bağımlılığından kaynaklanan anksiyete bozuklukları.

Nedenleri

Anksiyete aslında insan vücudunu hasar, yaralanma ve ölümden koruyan fizyolojik bir reaksiyondur. Genellikle tehlikeli bir hayvanla karşılaşma gibi belirli bir uyaranın sonucu olarak ortaya çıkar. Ancak, buna neden olan uyaranlar medeniyetin gelişmesiyle birlikte temelden değişmiştir.

Anksiyetenin büyüklüğü tetikleyiciyle orantısız olduğunda, anksiyete tetikleyicinin yokluğunda ortaya çıktığında, fiziksel ve psikolojik semptomlar geliştiğinde ve normal aktiviteler kısıtlandığında bir anksiyete bozukluğu vardır.

Anksiyete bozuklukları genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde başlar. Ancak, yaygın anksiyete bozukluğu gibi yaşamın ilerleyen dönemlerinde de ortaya çıkabilirler. Kalıtım, travma ve çocukluktaki stres faktörleri anksiyete bozukluklarının gelişiminde rol oynar. Kadınlar erkeklerden daha sık etkilenmektedir. Anksiyete, fiziksel veya zihinsel bir hastalığın sonucu olarak da ortaya çıkabilir.

Teşhis

Tanı tıbbi tedavide hastanın öyküsü, fizik muayene ve yapılandırılmış anketler temelinde konur. Hem organik hem de benzer şikayetlere neden olan diğer psikolojik bozukluklar ekarte edilmelidir.

Tedavi

İlaçsız tedavi

Anksiyete bozuklukları kronikleşmeden kaçınmak için erken tedavi edilmelidir. İlk basamak tedavi psikoterapi ve uzman bakımıdır.

  • Psikoterapi, özellikle bilişsel davranışçı terapi
  • Bakım ve danışmanlık, görüşmeler
  • Yüzleşme eğitimi
  • Rahatlama teknikleri
  • Kendi kendine yardım grupları
  • Fiziksel, zihinsel ve sosyal aktivite

İlaç tedavisi

İlaç tedavisi için anksiyolitik adı verilen kaygı giderici ilaçlar kullanılır. Bu konudaki makalemizde daha ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.

Lorazepam veya alprazolam gibi benzodiazepinler genellikle tedavi için alınır. Yan etkilere neden oldukları, bağımlılık yaptıkları, kötüye kullanıldıkları ve bırakıldıklarında yoksunluk belirtilerine neden oldukları için sadece kısa bir süre kullanılmaları önemlidir.

Pregabalin ve gabapentin gibi bazı antiepileptik ilaçlar tedavi için ruhsatlıdır.

SSRI’lar (örn. sitalopram, essitalopram, paroksetin) veya duloksetin veya venlafaksin gibi SSNRI’lar gibi antidepresanlar tedavi için kullanılır. Bu endikasyon için pazarlama izinleri vardır.

Propranolol gibi lipofilik beta blokerler kalp atışını normalleştirir, yatıştırıcıdır ve titremeye karşı etkilidir.

Ashwagandha, passionflower, kava ve lavanta gibi bitkisel ilaçlar genellikle sentetik ajanlardan daha iyi tolere edilir. Kannabidiol gibi kannabinoidler de tedavi için kullanılmaktadır.

Facebook Yorumları