“Akciğer Testleri” teriminin genel olarak akciğer fonksiyonunu ölçmek ve solunum koşullarını teşhis etmek için kullanılan çeşitli testleri kapsadığı anlaşılmaktadır. Solunum fonksiyonu ve akciğer testlerine ilişkin resmi çalışmalar 19. yüzyılda ciddi anlamda başlamış olup, 20. ve 21. yüzyıllarda önemli teknolojik gelişmeler yaşanmıştır. Tıbbi teknoloji ilerledikçe akciğer testlerinin çeşitliliği ve özgüllüğü de gelişti.

Test Türleri

• Spirometri: Bu, ne kadar hava alıp verebildiğinizi ve ne kadar hızlı nefes verebildiğinizi ölçen en yaygın akciğer testi türüdür.
• Bronş Mücadelesi Testi: Akciğerlerinizin ne kadar duyarlı veya sinirli olduğunu belirler.
• Tepe Ekspirasyon Akış Hızı (PEFR): Nefes verebileceğiniz maksimum hızı ölçer.
• Oksimetri: Bu test, kanınızdaki oksijen miktarını ölçmek için parmağınıza takılan küçük bir cihaz kullanır.
• Arteriyel Kan Gazı Testi: Bu, kandaki oksijeni, karbondioksiti ve diğer önemli seviyeleri ölçmek için genellikle bilekteki bir arterden kan örneği almayı içerir.

Parametreler ve Yorumlama

• Zorunlu vital Kapasitesi (FVC): Spirometri testi sırasında verilen toplam hava hacmi.
• 1 saniyedeki Zorlu Ekspirasyon Hacmi (FEV1): FVC testinin ilk saniyesinde dışarı verilen havanın hacmi.
• FEV1/FVC oranı: Obstrüktif veya restriktif akciğer hastalığının teşhisinde yardımcıdır.
• Oksijen Doygunluğu: İdeal seviyeler %95’in üzerinde olmalıdır.

Akciğer Testi Ne Zaman Yapılmalıdır?

Akciğer testleri için yaygın göstergeler arasında inatçı öksürük, nefes darlığı, hırıltı veya ailede akciğer hastalığı öyküsü yer alır. Ameliyat öncesi değerlendirme akciğer testlerini de gerektirebilir.

Riskler ve Önlemler

Akciğer testlerinin çoğu invazif olmayan ve düşük riskli olsa da, yakın zamanda kalp krizi geçirme veya göz veya karın ameliyatı gibi önceden mevcut belirli rahatsızlıkları olan hastalar, bazı akciğer testlerine girmeden önce bir doktora danışmalıdır.

Akciğer Testleriyle Teşhis Edilen Hastalıklar

Akciğer testleri, solunum sisteminin sağlığını değerlendirmek için önemli teşhis araçları olarak hizmet eder. Akciğerleri ve solunum yollarını etkileyen bir dizi hastalığın tespit edilmesinde ve yönetilmesinde etkilidirler.

Akciğer Testleriyle Değerlendirilen Hastalıklar

• Astım: Spirometri ve bronşiyal sınama testleri, solunum güçlüğüne neden olan, ekstra mukus üreten ve daraltan iltihaplı hava yollarıyla karakterize bir durum olan astımı teşhis etmek ve yönetmek için yaygın olarak kullanılır.
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH): Bu, kronik bronşit ve amfizem gibi durumları kapsar. Spirometri ve arteriyel kan gazı testleri KOAH tanısında anahtardır.
• Pulmoner Fibroz: Bu, akciğer dokularının skarlaşmasını veya kalınlaşmasını içerir ve akciğerlerin düzgün çalışmasını zorlaştırır. Spirometri ve akciğer hacimleri gibi testler hastalığın boyutu hakkında fikir verebilir.
• Bronşektazi: Bu, akciğerlerdeki hava yollarının hasar gördüğü ve mukus birikmesine yol açan kronik bir durumdur. Spirometri ve görüntüleme testleri yaygın olarak kullanılmaktadır.
• İnterstisyel Akciğer Hastalıkları: Bu grup hastalıklar, akciğerlerdeki balon benzeri hava keselerinin çevresinde iltihaplanma ve yara oluşumuna neden olur. Spirometri ve difüzyon kapasitesi testleri tanıda anahtardır.
• Pulmoner Hipertansiyon: Akciğerlere giden atardamarlarda yüksek tansiyon anlamına gelir. Akciğer fonksiyon testlerinin yanı sıra ekokardiyogramlar ve sağ kalp kateterizasyonu da kullanılabilir.
• Mesleki Akciğer Hastalıkları: Asbestle ilişkili hastalıklar ve silikoz gibi durumlar genellikle akciğer kapasitesini ve hava akışı sınırlamalarını ölçmek için akciğer testleri kullanılarak değerlendirilir.
• Akciğer Kanseri: Yalnızca akciğer fonksiyon testleri ile teşhis edilemese de anormal bir test, biyopsi ve görüntüleme çalışmaları gibi ileri tanısal değerlendirmeler için tetikleyici olabilir.
• Uyku Apnesi: Gece oksimetresi, uyku sırasında solunumun kısa süreli kesintilerle karakterize olduğu uyku apnesi gibi durumlar için bir ön test olarak kullanılabilir.
• Kistik Fibrozis: Bu genetik bozukluk akciğerleri ve sindirim sistemini etkiler. Spirometri ve diğer testler akciğer fonksiyon bozukluğunun ciddiyetini değerlendirir.
• Zatürre ve Tüberküloz: Akciğer testleri, bu bulaşıcı hastalıkların akciğer fonksiyonu üzerindeki etkisini ölçmeye yardımcı olabilir, ancak öncelikle röntgen ve balgam testleri gibi diğer yöntemlerle teşhis edilir.

Tarih

Akciğer testlerinin geçmişi eski Yunanlılara kadar uzanmaktadır. Tıbbın babası Hipokrat M.Ö. 5. yüzyılda akciğer fonksiyonlarını ölçen basit bir test tanımlamıştı. Test, hastanın bir su tüpüne üflenmesini içeriyordu. Hasta baloncuk üfleyebiliyorsa bu, akciğer fonksiyonlarının iyi olduğunun bir işaretiydi.

17. yüzyılda İngiliz doktor John Evelyn, akciğerlerden dışarı verilen havanın hacmini ölçen bir cihaz olan spirometreyi icat etti. Spirometre bugün hala akciğer hastalıklarını teşhis etmek ve izlemek için kullanılmaktadır.

19. ve 20. yüzyıllarda akciğer testleri daha karmaşık hale geldi. Hava akışı hızı ve akciğer zarı boyunca oksijenin difüzyonu gibi akciğer fonksiyonunun diğer yönlerini ölçmek için yeni testler geliştirildi.

Akciğer testleri ayrıca ameliyat öncesi ve sonrası akciğer fonksiyonunu değerlendirmek ve akciğer tedavilerinin etkinliğini değerlendirmek için de kullanılır.

MÖ 5. yüzyıl: Hipokrat akciğer fonksiyonunu ölçmek için basit bir testi anlatır.

17. yüzyıl: John Evelyn spirometreyi icat etti.
18. ve 20. yüzyıllar: Akciğer fonksiyonunun diğer yönlerini ölçmek için yeni akciğer testleri geliştirildi.
    Günümüzde: Akciğer testleri, çeşitli akciğer hastalıklarını teşhis etmek ve izlemek, ameliyat öncesi ve sonrası akciğer fonksiyonlarını değerlendirmek ve akciğer tedavilerinin etkinliğini değerlendirmek için kullanılmaktadır.
    Akciğer testleri, akciğer hastalıklarının teşhisi ve tedavisinde önemli bir araçtır. Güvenli ve ağrısızdırlar ve akciğerlerin sağlığı hakkında değerli bilgiler sağlayabilirler.

Kaynak:

1. Pellegrino, R., Viegi, G., Brusasco, V., Crapo, R. O., Burgos, F., Casaburi, R., … & van der Grinten, C. P. (2005). “Interpretative strategies for lung function tests,” European Respiratory Journal, 26(5), 948-968.
2. Quanjer, P. H., Tammeling, G. J., Cotes, J. E., Pedersen, O. F., Peslin, R., & Yernault, J. C. (1993). “Lung volumes and forced ventilatory flows,” The European Respiratory Journal, 6(Suppl. 16), 5-40.
3. Celli, B. R., MacNee, W., & ATS/ERS Task Force (2004). “Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD,” European Respiratory Journal, 23(6), 932-946.
4. Raghu, G., Collard, H. R., Egan, J. J., Martinez, F. J., Behr, J., Brown, K. K., … & Ancochea, J. (2011). “An official ATS/ERS/JRS/ALAT statement: idiopathic pulmonary fibrosis: evidence-based guidelines for diagnosis and management,” American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 183(6), 788-824.
5. Lötvall, J., Akdis, C. A., Bacharier, L. B., Bjermer, L., Casale, T. B., Custovic, A., … & Lemanske Jr, R. F. (2011). “Asthma endotypes: a new approach to classification of disease entities within the asthma syndrome,” Journal of Allergy and Clinical Immunology, 127(2), 355-360.