“Agatston” terimi sıklıkla, bilgisayarlı tomografi (BT) taramasıyla ölçülen koroner arter kalsifikasyonunun boyutunu ölçmek için kullanılan bir puanlama yöntemi olan Agatston Skorunu ifade eder. Puanlama yöntemi Amerikalı kardiyolog Arthur Agatston tarafından geliştirildi ve öncelikle kardiyovasküler hastalıklar için tanısal ve prognostik bir araç olarak kullanıldı.

“Agatston” adı, 1990’ların başında puanlama yöntemini geliştiren Dr. Arthur Agatston’dan gelmektedir. Amaç, koroner arter hastalığını erken evrelerinde tanımlamanın daha etkili bir yolunu sağlamaktı. Agatston Skoru ilk olarak 1990 yılında “Journal of the American College of Cardiology” dergisinde yayınlanan bir çalışmada tanımlandı. Yöntem, koroner arter hastalığının invazif olmayan bir şekilde değerlendirilme yöntemini dönüştürerek hem klinisyenlere hem de araştırmacılara koroner arter hastalığının ölçülebilir bir ölçümünü sağladı. aterosklerotik plağın göstergesi olan kalsifikasyonlar.

Metodoloji

Agatston Skoru, kalbin bir dizi BT görüntüsünün alınması ve koroner arterlerdeki kalsifikasyon alanlarının belirlenmesiyle hesaplanır. Daha sonra bu kalsifiye lezyonların yoğunluğu ve alanı hesaplanır ve bu ölçümlere göre bir skor oluşturulur. Agatston Skoru ne kadar yüksekse, kalp krizi gibi gelecekteki kardiyovasküler olayların bir göstergesi olarak kabul edilen koroner arter kalsifikasyonunun boyutu da o kadar fazladır.

Agatston Skoru, koroner arterlerdeki kalsifikasyon bölgelerini tanımlamak için kontrastsız kardiyak bilgisayarlı tomografi (BT) taraması kullanılarak hesaplanır. Yöntem, CT taramasında tanımlanan her kalsifiye plağa bir “yoğunluk faktörü” atar ve bunu, her lezyon için bir puan oluşturmak üzere tespit edilen plağın alanıyla (mm² cinsinden) çarpar. Bu lezyona özel puanlar daha sonra toplanarak bir hastanın genel Agatston Skoru elde edilir.

Yoğunluk Faktörleri

Yoğunluk faktörü aşağıdaki gibi atanır:

1 Puanı: 130-199 Hounsfield birimi (HU) plak yoğunluğu
2 Puanı: 200-299 HU plak yoğunluğu
3 Puanı: 300-399 HU plak yoğunluğu
4 Puanı: 400 HU veya daha fazla plak yoğunluğu

Hesaplama Adımları

1. İlk Tarama: Tipik olarak koroner arterlerin birden fazla kesitini alan bir kardiyak BT taraması gerçekleştirilir.
2. Tanımlama: BT görüntülerinde koroner arterlerdeki kalsifiye plaklar tanımlanır.
3. Yoğunluk Ölçümü: Her kalsifiye plağın yoğunluğu Hounsfield birimlerinde ölçülür.
4. Alan Ölçümü: Her kalsifiye plağın alanı (mm² cinsinden) ölçülür.
5. Skor Tahsisi: HU ölçümüne dayalı olarak her kalsifiye plağa bir yoğunluk faktörü (1-4) atanır.
6. Çarpma: Yoğunluk faktörü her bir kalsifiye plağın alanıyla çarpılır.
7. Toplama: Tüm bireysel puanlar (yoğunluk faktörü ile alan çarpımı) genel Agatston Puanını oluşturmak için toplanır.

Yorumlama

Toplam puan şu şekilde yorumlanabilir:

• 0 Puanı: Tanımlanabilir plak yok. Kardiyovasküler olay riski düşüktür.
• 1-10 arası puan: Minimal tanımlanabilir plak. Kardiyovasküler olay riski düşüktür.
• 11-100 arası puan: Hafif kalp hastalığı ve orta düzeyde kardiyovasküler olay riski.
• 101-400 Puan: Orta derecede kalp hastalığı ve kardiyovasküler olay açısından orta ila yüksek risk.
• 400’den büyük puan: Ciddi kalp hastalığı ve yüksek kardiyovasküler olay riski.

Klinik anlamı

Agatston Skoru, kardiyovasküler hastalıkların tanı ve tedavisinde önemli bir araç haline gelmiştir. Yüksek Agatston Skorları, kalp krizi, felç ve kardiyovasküler hastalıktan ölüm riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir. Hastanın kardiyovasküler sağlığına ilişkin daha kapsamlı bir görünüm sağlamak için diğer teşhis araçları ve hasta geçmişiyle birlikte kullanılır. Aynı zamanda kardiyovasküler hastalığın risk sınıflandırmasına yönelik çok sayıda klinik kılavuzda da benimsenmiştir.

Sınırlamalar

Agatston Skoru değerli olsa da sınırlamaları vardır. Radyasyona maruz kalma ve maliyet nedeniyle yaygın tarama yapılması önerilmez. Aynı zamanda kalsifiye plaklara özeldir ve aynı zamanda aterojenik ve tehlikeli olabilen kalsifiye olmayan plağı hesaba katmaz.

Tarih

Agatston skoru, kontrastsız kardiyak bilgisayarlı tomografi (BT) taramasında tespit edilen koroner arter kalsifikasyonunun (CAC) miktarının bir ölçüsüdür. Adını, onu ilk kez 1990 yılında tanımlayan mucit Arthur Agatston’dan almıştır.

Agatston skoru, koroner arterlerdeki CAC miktarının tanımlanması ve ölçülmesiyle hesaplanır. CAC, kalsiyum birikintilerinden oluşan bir plak türüdür. CAC, kalp krizi ve felç riskinin artmasıyla ilişkilidir.

Agatston skoru kardiyovasküler riski değerlendirmek için değerli bir araçtır. Kalp krizi ve felci tahmin etmede kolesterol düzeyleri ve kan basıncı gibi geleneksel risk faktörlerinden daha doğrudur.

Agatston skoru aynı zamanda CAC’nin zaman içindeki ilerlemesini izlemek için de kullanılır. Bu, doktorların tedavinin etkinliğini değerlendirmesine ve ek müdahalelerin ne zaman gerekli olabileceğini belirlemesine yardımcı olabilir.

• 1990 yılında, Dr. Arthur Agatston, Agatston skorunu ilk kez tanımladı. Journal of the American College of Cardiology’de skoru hesaplama yöntemini ve bunun kardiyovasküler riskle ilişkisini anlattığı bir makale yayınladı.
• 1990’lı ve 2000’li yıllarda araştırmacılar Agatston skorunu daha detaylı araştırmaya başladılar. Agatston skorunun bilinen başka risk faktörü olmayan kişilerde bile kalp krizi ve felç için güçlü bir gösterge olduğunu buldular.
• 2002 yılında Amerikan Kalp Derneği (AHA), Agatston skorunun kardiyovasküler risk değerlendirmesinde kullanımına ilişkin kılavuzlar yayınladı. AHA kılavuzları, Agatston skorunun orta veya yüksek kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kişiler için dikkate alınmasını önermektedir.
• 2010 yılında Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC), Agatston skorunun kardiyovasküler risk değerlendirmesinde kullanımına ilişkin kılavuzlar yayınladı. ESC kılavuzları, Agatston skorunun, kardiyovasküler risk profillerine bakılmaksızın 40 yaşın üzerindeki tüm kişiler için dikkate alınmasını önermektedir.
• Günümüzde Agatston skoru, kardiyovasküler riski değerlendirmek ve CAC’nin zaman içindeki ilerlemesini izlemek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Hem doktorlar hem de hastalar için değerli bir araçtır.

Agatston puanı, kardiyak BT tarama görüntülerini analiz eden özel bir yazılım programı kullanılarak hesaplanır. Yazılım, koroner arterlerdeki CAC miktarını tanımlar ve ölçer. Agatston puanı bir sayı olarak rapor edilir; daha yüksek puanlar daha fazla CAC miktarını gösterir.

Agatston puanı, kişinin genel kardiyovasküler risk profili bağlamında yorumlanır. Agatston skorunun yüksek olması, kalp krizi ve felç riskinin arttığını gösterir ancak bu, kişinin mutlaka kalp krizi veya felç geçireceği anlamına gelmez.

Agatston skoru, CAC’nin zaman içindeki ilerlemesini izlemek için kullanılabilir. Bu, doktorların tedavinin etkinliğini değerlendirmesine ve ek müdahalelerin ne zaman gerekli olabileceğini belirlemesine yardımcı olabilir.

Kaynak:

1. gatston AS, Janowitz WR, Hildner FJ, et al. Quantification of coronary artery calcium using ultrafast computed tomography. Journal of the American College of Cardiology. 1990;15(4):827-832.
2. Detrano R, Guerci AD, Carr JJ, et al. Coronary calcium as a predictor of coronary events in four racial or ethnic groups. N Engl J Med. 2008;358(13):1336-1345.
3. Greenland P, LaBree L, Azen SP, Doherty TM, Detrano RC. Coronary artery calcium score combined with Framingham score for risk prediction in asymptomatic individuals. JAMA. 2004;291(2):210-215.
4. Agatston AS, Janowitz WR, Hildner FJ, et al. Quantification of coronary artery calcium using ultrafast computed tomography. Journal of the American College of Cardiology. 1990;15(4):827-832.
5. Hecht HS, Cronin P, Blaha MJ, et al. 2016 SCCT/STR guidelines for coronary artery calcium scoring of noncontrast noncardiac chest CT scans: A report of the Society of Cardiovascular Computed Tomography and Society of Thoracic Radiology. J Cardiovasc Comput Tomogr. 2017;11(1):74-84.